

Ανδρονίκη Λασηθιωτάκη
Εκδόσεις: Τόπος
9 Διηγήματα
Σελ. 234
Στο πρώτο της βιβλίο, η Zelda Scott μάς προσκαλεί να χαθούμε σε ένα τοπίο αλλόκοτο, παράξενο, αλλά γοητευτικό. Η γυναίκα‑αχλάδι, ο άντρας‑βάτραχος και άλλες ιστορίες είναι μια συλλογή από εννέα διηγήματα που δεν υπακούουν σε κανόνες ρεαλιστικής αφήγησης, ούτε επιδιώκουν να παραμείνουν σταθερά εντός ενός λογοτεχνικού είδους. Είναι μια τολμηρή δοκιμή στη γραφή, μια ελεύθερη σύνθεση κόσμων και χαρακτήρων που αψηφούν τη λογική, μεταμορφώνονται, αποδομούνται και αναγεννιούνται.
Η συγγραφέας δεν φοβάται την υπερβολή, ούτε την αληθοφάνεια. Στα διηγήματά της, οι πρωταγωνιστές μπορεί να είναι μισοί φρούτα και μισοί άνθρωποι, να ερωτεύονται αμφίβια, να μεταμορφώνονται σε ποντίκια ή να συνομιλούν με δεινόσαυρους. Οι κόσμοι που χτίζει θυμίζουν παράλληλες διαστάσεις, σαν επίπεδα σε ένα βιντεοπαιχνίδι, ή σαν θραύσματα από όνειρα όπου τίποτα δεν είναι σταθερό, αλλά όλα υπακούουν σε μια εσωτερική, σχεδόν μυθολογική λογική.
Αυτό που καθιστά τη συλλογή αξιοσημείωτη δεν είναι απλώς το περίεργο των υποθέσεων, αλλά ο τρόπος με τον οποίο η Scott τις αξιοποιεί για να αγγίξει βαθύτερα θέματα. Οι ιστορίες της μιλούν, πίσω από το φανταστικό προσωπείο τους, για τον αποκλεισμό, την ψυχική φθορά, την επιθυμία για υπέρβαση, αλλά και την ενοχή, τη βία, τη μοναξιά. Η μεταμόρφωση –ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο– λειτουργεί ως μηχανισμός εσωτερικής αλήθειας. Οι ήρωες, άλλοτε κυριολεκτικά και άλλοτε μεταφορικά, αλλάζουν μορφή όταν αγγίζουν τα όριά τους ή όταν ο κόσμος τους διαλύεται.
Μια από τις πιο χαρακτηριστικές αρετές του βιβλίου είναι η εναλλαγή ύφους και τόνου. Η γλώσσα μπορεί να είναι ποιητική, κοφτερή, κυνική ή τρυφερή – συχνά όλα αυτά μαζί μέσα στην ίδια παράγραφο. Η αφήγηση κινείται ανάμεσα σε ένα ειρωνικό παραμυθιακό ύφος και τη σκοτεινή ατμόσφαιρα αστυνομικής νουβέλας. Σε κάποιες ιστορίες, το χιούμορ διακόπτει απότομα τη βία, ενώ σε άλλες η απουσία λογικής εντείνει την αγωνία.
Η Scott αξιοποιεί μια εικαστική φαντασία που θυμίζει animation ή εικονογραφημένα κόμικς για ενήλικες. Οι εικόνες που δημιουργεί είναι ζωντανές, ενίοτε βίαιες, αλλά πάντα παραστατικές. Ένας άντρας μπορεί να σκοτώνει μια γυναίκα και τα παιδιά της σε μια πράξη τελετουργικής αγριότητας· ένας άλλος περιπλανιέται σε ερημωμένο βενζινάδικο, μπλεγμένος σε ένα παράδοξο κυνηγητό. Κάθε διήγημα είναι σχεδιασμένο σαν αυτόνομο επεισόδιο με δική του ατμόσφαιρα και μυθολογία, αλλά συνδεδεμένο με τα υπόλοιπα μέσα από έναν κοινό πυρήνα: τη ρευστότητα της ταυτότητας και την ένταση ανάμεσα στο φυσικό και το φανταστικό.
Παρά την ποικιλία τους, οι ιστορίες έχουν ένα συνεκτικό στυλ. Η συγγραφέας δείχνει να εμπνέεται από τη γλώσσα των παραμυθιών, τη δομή των ψηφιακών αφηγήσεων και τη συμβολική γραφή. Αυτό που μένει στον αναγνώστη δεν είναι μόνο οι παράξενες μορφές των ηρώων, αλλά η αίσθηση ότι πίσω από κάθε ιστορία υπάρχει μια αλήθεια για την ανθρώπινη φύση, έστω και μέσα από παραμορφωτικό φακό. Η "γυναίκα‑αχλάδι" και ο "άντρας‑βάτραχος" είναι αλληγορίες για τις ασύμβατες ερωτικές σχέσεις, για την αμηχανία του να συνυπάρχεις με το Άλλο, για την ασυμμετρία στις προσδοκίες και στα όρια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, παρά τη φαινομενική φαντασμαγορία, το βιβλίο δεν είναι ελαφρύ. Οι ιστορίες φέρουν ένα φορτίο υπαρξιακό. Πίσω από τη φόρμα, υποβόσκει μια βαθιά αγωνία – για τον εαυτό, για τον κόσμο, για την αποδοχή ή την απόρριψη. Είναι έργο που δεν φοβάται να δείξει την ασχήμια, αλλά μέσα από μια αισθητική που αγκαλιάζει την αλλόκοτη ομορφιά. Όπως η ιαπωνική τεχνική του kintsugi, που ενώνει τα σπασμένα με χρυσό, έτσι και οι ιστορίες της Scott ανασυνθέτουν το θραυσμένο κομμάτι της πραγματικότητας, μετατρέποντάς το σε κάτι πιο παράξενο – και ίσως πιο αληθινό.
Η συλλογή απευθύνεται σε αναγνώστες που αγαπούν τη λογοτεχνία του φανταστικού, αλλά και σε εκείνους που αναζητούν πειραματικές φόρμες γραφής. Δεν είναι εύκολη ανάγνωση, ούτε υπόσχεται γρήγορη συναισθηματική ταύτιση. Αντιθέτως, ζητά ενεργή συμμετοχή, προθυμία για ερμηνεία και διάθεση να χαθείς στο ανοίκειο. Είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται καλύτερα σε μικρές δόσεις, σαν να δοκιμάζεις γεύσεις από έναν γαστρονομικό κατάλογο άλλης διάστασης.
Με αυτό το βιβλίο, η Zelda Scott επιβεβαιώνει ότι το παράξενο δεν είναι απλώς φαντασία. Είναι μια άλλη μορφή πραγματικότητας – πιο ειλικρινής, πιο άβολη, αλλά και πιο απελευθερωτική. Και όπως κάθε καλό παραμύθι για μεγάλους, οι ιστορίες της δεν τελειώνουν όταν τελειώσει το βιβλίο. Συνεχίζουν να σε τριγυρίζουν, να σου μιλούν με τη γλώσσα των ονείρων, των εφιαλτών και της βαθιάς –αν και ακαθόριστης– επιθυμίας για νόημα.
Αναζητήστε το βιβλίο στα Βιβλιοπωλεία Parga εδώ.
lasithiotakisa@sppmedia.com
Από το οπισθόφυλλο: Ένα φρούτο ερωτεύεται ένα αμφίβιο. Λίγο πριν από τις διακοπές, ο έφηβος Ίθαν μεταμορφώνεται σε τρωκτικό. Στον δρόμο για τη Νέα Ορλεάνη, ο Γούλφι συναντάει τους τρίδυμους και τη σερβιτόρα φίλη τους. O Τζακ Τένρεκ ξυπνάει άγρια χαράματα και βρίσκει τον δεινόσαυρό του νεκρό στο κλουβί του. Ο κύριος Λόβετ Βολφ δολοφονεί τη δύστυχη κυρία Σμιθ και τα επτά παιδιά της. Ο Τιμωρός και ο Βοηθός του αναλαμβάνουν αποστολή στον Πρώτο Τομέα. Ένας άντρας σταματάει σε κάποιο εγκαταλειμμένο βενζινάδικο. Ανώνυμος εκτελεστής της μαφίας αναλαμβάνει δράση. Ο Αλί και ο Κασίμ ανακαλύπτουν μια σπηλιά που τη φυλάνε εχθρικοί ερπετόμορφοι γίγαντες.
Εννιά ιστορίες που μιλούν για ανθρώπους, για ζώα, για ανθρωπόμορφα ζώα, ζωόμορφους ανθρώπους και πλάσματα ανάμεσα στα είδη. Ο κόσμος τους είναι ο κόσμος των παραμυθιών, των βιντεογκέιμ, των φιλμ νουάρ, των ντοκιμαντέρ true crime.
Για τη συγγραφέα: Η Zelda Scott έχει κάνει σπουδές πολιτικού μηχανικού, σκηνοθεσίας και μοντάζ, επικοινωνίας και ρητορικής των ΜΜΕ και φυσικής αγωγής.
- «Κατακαλόκαιρο», Ευαγγελία Χαραλάμπους-Παυτίνου
- «Ένα ξέφωτο στο δάσος: Ένας μύθος που εμπνέει τα άτομα υψηλής ευαισθησίας» του Oriol Ginestà
- «Η ιστορία της υπέροχης Ριγέ», Βαγγέλης Παππάς
- «Ένα δέντρο μεγαλώνει παντού» της Τασούλας Τσιλημένη
- «Κοιμήθηκα με τα μαλλιά μου μέσα σ’ ένα άδειο κουτί πίτσας», Ε. Νιαώτη