Ανδρονίκη Λασηθιωτάκη
«Η μυρωδιά του μετά τη βροχή», του Σαντρίκ Σαπέν-Ντεφούρ
Μτφρ. Ρένα Χειλά
Εκδ. Κόκκινη κλωστή δεμένη
Σελ. 295
Τα συναισθήματα που αφήνει η απώλεια ενός αγαπημένου ζώου δεν μπορούν να περιγραφούν με λόγια. Δεν χωράνε στις λέξεις. Η απουσία ενός ζώου που υπήρξε συνοδοιπόρος, μάρτυρας των ημερών σου, είναι βαθιά επώδυνη κι αβάστακτη, κι αυτό, δυστυχώς, μπορούν να το αντιληφθούν μόνο όσοι το έχουν ζήσει. Είναι ένα πένθος που περνάς μόνος σου στο σπίτι σου, με την οικογένειά σου, με αυτούς που τον αγάπησαν σαν μέλος της· είναι σχεδόν αμήχανο, γιατί δεν έχει τη θέση που η κοινωνία συνηθίζει να αναγνωρίζει στο πένθος, κι ας έχει το ίδιο βάρος, τον ίδιο πόνο. Όταν έφτασε και για μένα αυτή η στιγμή πριν μερικές βδομάδες, το βιβλίο του Σεντρίκ Σαπέν-Ντεφούρ, Η μυρωδιά του μετά τη βροχή, δεν μου στάθηκε απλώς παρηγορητικά, αλλά ως καθρέφτης όσων έζησα, όσων έχασα, όσων με έκαναν να τον αγαπήσω, όσων με έκαναν να χαρώ, να θυμώσω και να γελάσω ή να κλάψω. Όλων αυτών που, σαν αποτέλεσμα της απώλειάς του, με κάνουν να πενθώ. Είναι ένα βιβλίο που δεν μου μίλησε για το τέλος, αλλά για το πως να συνεχίσω μετά την απώλεια, μετά τη βροχή. Είναι ένα βιβλίο από αυτά που δεν χρειάζονται έντονες αφηγηματικές κορυφώσεις για να σε συγκλονίσουν· αρκεί να καταφέρεις να συναντήσεις σ' αυτό μια αλήθεια που σου είναι βαθιά γνώριμη. Το Η μυρωδιά του μετά τη βροχή δεν διηγείται μόνο τη σχέση ενός ανθρώπου με τον σκύλο του· είναι μια μελέτη για τη ζωή, την αγάπη και τον χρόνο που περνά. Τον τρόπο που ο θάνατος μπορεί να γίνει κομμάτι της ζωής χωρίς να την ακυρώνει.
Ο αφηγητής μάς συστήνει τον Ουμπάκ, έναν μπουβιέ μπερνουά, τον σκύλο με τον οποίο συμπορεύονται στη ζωή. Αναλύοντας την αξία του ρυθμού της καθημερινότητάς τους· των συνηθειών, της ρουτίνας τους, των βλεμμάτων που αντάλλαξαν και των σιωπών που μοιράστηκαν, αναδεικνύει την ουσία τους. Χωρίς να εξιδανικεύει τη ζωή με έναν σκύλο, προσπαθεί να κάνει κατανοητή την αξία της στον αναγνώστη του. Και μέσα από αυτή τη διαδικασία αγγίζει μια βαθύτερη φιλοσοφική αλήθεια: ό,τι αγαπάμε, το αγαπάμε μέσα στη φθαρτότητά του. Ο Σαπέν-Ντεφούρ γράφει με καθαρότητα. Δεν προσπαθεί να αποδώσει τις σκέψεις του με αισθαντικότητα ώστε να προκαλέσει συγκίνηση, αλλά αναζητά τον τρόπο να αποδώσει τη δική του εμπειρία με λογική. Κάθε φράση του έχει αυτό το βάρος, της εμπειρίας εκείνης που δεν χρειάζεται στόμφο για να πει κάτι ουσιώδες. Ο αναγνώστης δεν ακολουθεί μια ιστορία, αλλά μια πορεία λογικής σκέψης, ώστε κυρίως να κατανοήσει: πώς ο άνθρωπος μαθαίνει να αποδέχεται ότι θα χάσει· πώς αγαπά, γνωρίζοντας εξαρχής πως η διάρκεια περιορίζεται χρονικά.
Η σχέση ανθρώπου και ζώου στο βιβλίο δεν είναι ρομαντική, είναι βαθιά υπαρξιακή. Ο συγγραφέας ξέρει ότι ένα ζώο ζει λιγότερο από τον άνθρωπο, κι αυτό κάνει τη σχέση τους πιο συνειδητή. Όταν μεγαλώνεις ένα σκυλί, μεγαλώνεις μαζί του· κι όταν αρχίζει να γερνά, καταλαβαίνεις πως σε προετοιμάζει για την απώλεια. Είναι μια μαθητεία στην ευθύνη, στην τρυφερότητα, στη φθορά, στη ζωή την ίδια.
Μέσα από αυτή τη συμβίωση, ο Σαπέν-Ντεφούρ θέτει ερωτήματα που ξεπερνούν το συγκεκριμένο γεγονός: Τι ορίζει έναν άνθρωπο; Η ψυχή του ή το σώμα του; Ποια είναι η μορφή της παρουσίας όταν το σώμα απουσιάζει; Και γιατί η μνήμη ενός ζώου, μιας ανάσας ή μιας μυρωδιάς, μπορεί να είναι τόσο ανεξίτηλη;
Ο τίτλος του βιβλίου, Η μυρωδιά του μετά τη βροχή, είναι απολύτως ακριβής. Δεν αφορά τη βρεγμένη γη, αλλά το βρεγμένο τρίχωμα του σκύλου, όσοι έχουν ή είχαν σκύλο ξέρουν, εκείνη τη γνώριμη, που ίσως δεν είναι και η πιο ευχάριστη μυρωδιά, αλλά είναι αυτή που σε συντροφεύει όταν επιστρέφεις μαζί του στο σπίτι μετά τη βροχή. Είναι η μυρωδιά της συνύπαρξης, της στιγμής που παρατείνεται. Όταν πια δεν υπάρχει, η μνήμη της γίνεται τρόπος συνέχειας, μια γέφυρα ανάμεσα στο τότε και στο τώρα, στο «μαζί» και στο «μετά».
Το βιβλίο είναι φιλοσοφικό χωρίς να γίνεται βαρετό. Είναι γραμμένο με λιτότητα, σχεδόν με σεμνότητα. Δεν επιδιώκει να εντυπωσιάσει, αλλά να αποκαλύψει αλήθειες. Ο Σαπέν-Ντεφούρ ξέρει πως η αλήθεια δεν βρίσκεται στα μεγάλα λόγια, αλλά στις λεπτομέρειες, στο βλέμμα που επιμένει, στα πατουσάκια που ακούγονται στο παρκέ, στη μυρωδιά που μένει ανεξίτηλη.
Καθώς ο Ουμπάκ «φεύγει», ο συγγραφέας δεν γράφει για έναν θάνατο· γράφει για μια μετάβαση. Για τη σιωπηλή μετατροπή της παρουσίας σε ανάμνηση και της ανάμνησης σε συνέχεια. Ο άνθρωπος μένει με την αίσθηση ότι κάτι ακόμη τον συνοδεύει· όχι υλικό, αλλά ουσιαστικό. Και αυτή η αίσθηση είναι ίσως η βαθύτερη μορφή παρηγοριάς που μπορεί να γνωρίσει κανείς.
Το Η μυρωδιά του μετά τη βροχή δεν είναι βιβλίο μόνο για όσους έχουν αγαπήσει ένα ζώο· είναι ένα βιβλίο για όποιον έχει αγαπήσει αληθινά. Γιατί, κατά τον Σαπέν-Ντεφούρ, κάθε αγάπη που αξίζει αφήνει πίσω της κάτι που επιμένει, τη μυρωδιά της μετά τη βροχή. Κι αυτή η μυρωδιά, ακόμη κι αν δεν υπάρχει πια τίποτα απτό, είναι ο πιο διακριτικός, ο πιο τρυφερός τρόπος που η ζωή θυμίζει πως συνεχίζεται.
Αναζητήστε το βιβλίο στα Βιβλιοπωλεία Praga εδώ.
Από το οπισθόφυλλο: Ο απίθανος ήρωας ενός απροσδόκητου best seller, που χαρακτηρίζεται εκδοτικό φαινόμενο στη Γαλλία. Ήταν ένας ατημέλητος σκύλος, 45 κιλών, ένα μπουβιέ μπερνουά (ορεινός σκύλος της Βέρνης) με φουντωτή ουρά, που την κουνούσε συνεχώς, γεμάτος περιέργεια για όλα τα πράγματα στη φύση και συγκλονιστικό ενθουσιασμό όταν ερχόταν η ώρα για την καθημερινή βόλτα κοντά στο σπίτι του στις Άλπεις. Ο Ουμπάκ, αυτό είναι το όνομά του (η αναζήτηση του σωστού ονόματος είναι μια περιπέτεια από μόνη της), δεν είναι ο κεντρικός χαρακτήρας αυτού του βιβλίου, ο συγγραφέας Σεντρίκ Σαπέν-Ντεφούρ, ο κύριος του, ακόμη λιγότερο. Ο ήρωας είναι ο δεσμός τους. Αυτός ο μοναδικός, προφανής δεσμός και, για όσους τον έχουν εξερευνήσει, ξεπερνά τόσες άλλες σχέσεις. Αυτός ο δυσανάγνωστος και άχρηστος δεσμός για εκείνους στους οποίους η συντροφιά των σκύλων δεν προκαλεί τίποτα. Μια ιστορία αγάπης, ζωής και θανάτου. Το ζώο καθώς μεγαλώνει, καταλαμβάνει όλο και πιο σημαντικό χώρο στην καθημερινότητα του αφηγητή. Κάποιες στιγμές ξεχνάς πως ο Ουμπάκ είναι σκύλος. Βλέπεις μόνο δυο πλάσματα να αγαπιούνται τόσο απλά και αληθινά. Μια αγάπη χωρίς λόγια, ανεπανάληπτη, μυστηριακή. Μια ζωή έντονη, ανήσυχη, γελαστή, όπου όλα κυλούν πιο γρήγορα και πρέπει να κρατήσεις την κάθε στιγμή. Και μετά ο θάνατος, που αρνείσαι να αποδεχτείς, όμως αποτελεί όλη την ουσία της ύπαρξης. Μένει αυτό το καταραμένο κενό. Αυτά τα νύχια που θαρρείς πως ακούς ακόμα στο πάτωμα κι αυτή η μυρωδιά που, παρά τη βροχή, έχει για πάντα χαθεί. Μα δε χρειάζεται να είσαι λάτρης των σκύλων, για να σε αγγίξουν αυτά τα δεκατρία χρόνια κοινής ζωής. Μια συναρπαστική ιστορία που αφηγείται την περιπέτεια της αμοιβαίας κατανόησης.
Για τον συγγραφέα: Ο Σεντρίκ Σαπέν-Ντεφούρ, δάσκαλος γυμναστικής και ορειβάτης, ζει κάποιους μήνες στο Μπωφορταίν των γαλλικών Άλπεων και τον υπόλοιπο χρόνο περιπλανώμενος σε διάφορα μέρη. Εκτός από το βραβευμένο βιβλίο «Son odeur apres la pluie» (εκδ. Stock), έχει κυκλοφορήσει τα έργα «Gravir les montagnes est une affaire de style» και «Espresso» (εκδ. Guerin), καθώς και «L'Art de la trace» (εκδ. Transboreal). Γράφει για αυτό το τρελό όνειρο όπου ο άνθρωπος και η φύση μαθαίνουν να συμβιώνουν ξανά. -Βραβείο «Goncourt dex animaux 2024» -Συγγραφέας της χρονιάς 2024 (περιοδικού Livres Hebdo) -Υποψήφιος βραβείου αναγνωστών 2025 -Βραβείο Q d'or 2024 de l'auteur (par l'emission Quotidien) -Βραβείο Terre de France 2024 -Βραβείο Grant Prix Centrale Canine 2024
