Η τέχνη στο μπουκάλι ενός κρασιού

Η σχέση μεταξύ κρασιού και τέχνης δεν είναι απλά μια αισθητική επιλογή. Είναι μια σύμπραξη δύο κόσμων που μοιράζονται την ίδια φιλοσοφία: την έκφραση μέσω αισθημάτων, ιστορίας, πολιτισμού και δημιουργικότητας. Το κρασί ενσωματώνει την έννοια του terroir, ενώ η τέχνη απελευθερώνει τα αισθήματα και τη φαντασία. Όταν ένας καλλιτέχνης βάζει την τέχνη του στην ετικέτα ενός κρασιού, αυτό αυτόματα μετατρέπεται σε ένα συνολικό, ολοκληρωμένο έργο με αισθήσεις. Η γεύση, η ιστορία και η όραση συγχωνεύονται, δημιουργώντας μια συνολική εμπειρία. Πολλοί συλλέκτες πλέον δεν αγοράζουν μόνο ένα κρασί, επενδύουν σε ένα έργο τέχνης, μια ιστορία και την ταυτότητα που το συμβολίζει.

Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερα οινοποιεία ξεφεύγουν από τις παραδοσιακές ετικέτες, όπως για παράδειγμα από τις μονόχρωμες γραμματοσειρές, και στρέφονται σε πιο αντισυμβατικές, χειροποίητες, αφηρημένες, ή όμορφες γραφιστικές δημιουργίες. Οι ετικέτες γίνονται καμβάς, είτε για καλλιτέχνες είτε για τοπικές παραδόσεις και θέματα, και το αποτέλεσμα είναι συχνά εντυπωσιακό.

Παρακάτω ακολουθούν κρασιά με τέτοιες δημιουργικές ετικέτες, από την Κύπρο, την Ελλάδα και τη διεθνή σκηνή:

Κύπρος

Tsiakkas Winery – Autochthon / Λευκό & ερυθρό

Στις ετικέτες αυτών των κρασιών παρουσιάζονται σκίτσα από χελιδόνια, μπούφους, αετούς, εμπλουτισμένα με γεωμετρικά μοτίβα, παρουσιάζοντας μια οπτική απεικόνιση η οποία εκπροσωπεί την πολιτιστική μνήμη της Κύπρου. Το καλλιτεχνικό ύφος αντανακλά σχέδια σε κεραμικά της εποχής του σιδήρου (1050 – 750 π.Χ.), επηρεασμένα από την εισροή φοινικικής τέχνης και πολιτισμού εκείνης της εποχής.

Tsiakkas Winery – Noble / Λευκό & ερυθρό

Η συλλογή περιλαμβάνει σχέδια κεραμικής της εποχής του χαλκού που απεικονίζουν αρχαίες διαδικασίες οινοποίησης και διακοσμητικά σκεύη σερβιρίσματος. Τα κεραμικά, και πολλά άλλα παρόμοια σκεύη, εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο στη Λευκωσία.

Οινοποιείο Γιαλελή – Ξυνιστέρι

Καλλιτέχνης: Νικόλας Λαδόμματος

Η νέα ετικέτα του Οινοποιείου Γιαλελή στον Κάθηκα έχει ως στόχο να εκφράσει την ταυτότητα του Ξυνιστεριού μέσα από το συνδυασμό του τοπικού στοιχείου με τον σύγχρονο σχεδιασμό. Όπως έχει αναφέρει ο καλλιτέχνης της ετικέτας, ο πίνακας που επιλέχθηκε για την ετικέτα δεν αποτελεί μια απλή αναπαράσταση, αλλά μια συναισθηματική απεικόνιση του χαρακτήρα του Ξυνιστεριού: του φωτός του, της καθαρότητας, της δροσιάς και της πολυπλοκότητάς του. «Ήθελα ο πίνακας να μιλήσει όπως μιλά το κρασί: αθόρυβα, αλλά με διάρκεια. Να αφήνει αποτύπωμα, όπως μια δυνατή ανάμνηση», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ελλάδα

Κτήμα Βογιατζή – Τσαπουρνάκος / Ερυθρό & ροζέ

Το Κτήμα Βογιατζή είναι ένα οινοποιείο στην Κοζάνη στην Ελλάδα. Το όνομα της ετικέτας «Τσαπουρνάκος» είναι ένα όνομα μιας παλιάς, σχεδόν εξαφανισμένης, ελληνικής ποικιλίας. Η ιστορία πίσω από την ετικέτα «Τσαπουρνάκος» είναι αρκετά ενδιαφέρουσα. Όπως αναφέρουν οι ίδιοι, πρόκειται για ένα «άσχημο» όνομα, ωστόσο, αυτή η ασχήμια ήταν που τους έκανε να σκεφτούν τον βάτραχο -η απεικόνιση της ετικέτας-, ενώ για να τονίσουν τη διαφορά ανάμεσα σε ένα άσχημο όνομα/ζώο και ένα υπέροχο κρασί, πρόσθεσαν ένα στέμμα στον βάτραχο, παραπέμποντας στο γνωστό παραμύθι του βάτραχου-πρίγκιπα, δίνοντας έτσι μια παραμυθένια προσέγγιση.

Hemeris Winery – Lion & Bear / Αγιωργίτικο & Μοσχοφίλερο

Το οινοποιείο Hemeris βρίσκεται στην Πελοπόννησο και ξεχωρίζει για την καλλιτεχνική και μυθολογική προσέγγιση στις ετικέτες του. Συγκεκριμένα, τα κρασιά Lion και Bear είναι εμπνευσμένα από δύο αρχαίους ελληνικούς μύθους:

Α) Το Lion αντιπροσωπεύει τον Λέοντα της Νεμέας, το θρυλικό θηρίο που νίκησε ο Ηρακλής στον πρώτο του άθλο. Το κρασί αυτό προέρχεται από την ποικιλία Αγιωργίτικο, που είναι γνωστή για το βαθύ κόκκινο χρώμα και τα πλούσια αρώματα κόκκινων φρούτων και μπαχαρικών.

Β) Το Bear αναφέρεται στην αρκούδα της Αρκαδίας, μια μυθική φιγούρα που συνδέεται με την άγρια φύση και τη δύναμη. Το κρασί αυτό βασίζεται στην ποικιλία Μοσχοφίλερο, που δίνει αρωματικά, φρέσκα λευκά κρασιά με νότες λουλουδιών και εσπεριδοειδών.

Οι ετικέτες σχεδιάστηκαν από το δημιουργικό γραφείο Blacknose Design και αποτυπώνουν με απλό αλλά εντυπωσιακό τρόπο την εικονογραφία των δύο μύθων.

Οινοποιία Τσικρικώνη – Ασύρτικο & Μαλαγουζιά

Οι ετικέτες των συγκεκριμένων κρασιών είναι χαρακτηριστική περίπτωση όπου απεικονίζονται αφαιρετικά σχέδια βασισμένα στα αρχικά των ονομάτων καθώς και στην ποίηση, π.χ. «η γλυκόξινη αφή του ανέμου» για το Ασύρτικο. Ο υπόλοιπος σχεδιασμός επικεντρώνεται στην καθαρότητα της γραμμής και τη μινιμαλιστική αρμονία.

Διεθνή

Château Mouton Rothschild

Οι ετικέτες του Château Mouton Rothschild είναι από τις πιο εμβληματικές στον κόσμο του κρασιού, καθώς πρόκειται για ένα μοναδικό συνδυασμό τέχνης και οινοποιίας που ξεκίνησε το 1945 και συνεχίζεται αδιάλειπτα μέχρι σήμερα. Ο Philippe de Rothschild είχε την πρωτοποριακή ιδέα να αναθέτει κάθε χρόνο σε έναν διάσημο καλλιτέχνη τη δημιουργία της ετικέτας για το κρασί του. Έτσι, κάθε εσοδεία συνοδεύεται από ένα μικρό έργο τέχνης.

Μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της τέχνης έχουν φιλοτεχνήσει ετικέτες για το Mouton είναι: Pablo Picasso (1973), Salvador Dalí (1958), Andy Warhol (1975), Joan Miró (1969), Francis Bacon (1990), Jeff Koons (2010), David Hockney (2014), Chiharu Shiota (2021), ενώ, ακόμα και ο Κάρολος δημιούργησε την ετικέτα του 2004.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ότι στο ίδιο το château υπάρχει αίθουσα με τίτλο «Paintings for the Labels», όπου εκτίθενται τα πρωτότυπα έργα. Οι φιάλες με συγκεκριμένες ετικέτες έχουν αποκτήσει τεράστια συλλεκτική αξία, όπως για παράδειγμα η εσοδεία του 1945 με το «V for Victory» η οποία θεωρείται μία από τις πιο πολύτιμες.

Η φιλοσοφία πίσω από αυτή την παράδοση είναι ότι ένα κρασί είναι και έργο τέχνης. Οι ετικέτες δεν είναι απλώς διακοσμητικές, αφηγούνται ιστορίες, αποτυπώνουν συναισθήματα και αποδίδουν φόρο τιμής σε γεγονότα ή ανθρώπους.

Kenwood Vineyards – Artist Series / Cabernet Sauvignon

Η σειρά «Artist Series» του Kenwood Vineyards είναι ένα από τα μακροβιότερα και καλλιτεχνικά projects στον κόσμο του κρασιού, ένας ύμνος θα λέγαμε στη συνάντηση του κρασιού με την τέχνη.

Η σειρά ξεκίνησε το 1975, όταν ο συνιδρυτής Marty Lee αποφάσισε να ξεχωρίσει το κρασί του με μια ετικέτα που θα ήταν πραγματικό έργο τέχνης. Η πρώτη ετικέτα, φιλοτεχνημένη από τον David Lance Goines, απεικόνιζε μια γυμνή γυναίκα σε αμπελώνα, και κρίθηκε «ανήθικη» από τις αρχές. Τελικά, 20 χρόνια αργότερα εγκρίθηκε για την εσοδεία του 1994, ως φόρος τιμής στην αρχική ιδέα.

Η σειρά έχει φιλοξενήσει έργα από σπουδαίους καλλιτέχνες όπως τους Joan Miró, Pablo Picasso, Paul Klee, Alexander Calder, Shepard Fairey, Clare E. Rojas και Markus Linnenbrink. Κάθε έργο επιλέγεται με γνώμονα την αισθητική του κρασιού και την ικανότητά του να «συνομιλεί» με την τέχνη.

Οι φιάλες της σειράς έχουν αποκτήσει συλλεκτική αξία, όχι μόνο για το κρασί αλλά και για την τέχνη τους. Πολλές από τις ετικέτες εκτίθενται στο οινοποιείο, ενώ η σειρά θεωρείται η πρώτη στην Καλιφόρνια που συνέδεσε το κρασί με την εικαστική δημιουργία.