Μαρία Καραμάνου
Κάποτε, πριν τα παραθαλάσσια resorts και τα πολυτελή ξενοδοχεία των πόλεων κλέψουν τα φώτα της δημοσιότητας, η λάμψη της κυπριακής ζωής άνθιζε αλλού, στα ορεινά χωριά και στις δασωμένες πλαγιές που έμοιαζαν βγαλμένα από καρτ ποστάλ. Ήταν η εποχή που η αφρόκρεμα της κυπριακής και διεθνούς κοινωνίας, ευγενείς, καλλιτέχνες, πολιτικοί, ακόμα και βασιλικές οικογένειες, επέλεγαν αυτά τα χωριά για τις καλοκαιρινές τους αποδράσεις, κουβαλώντας μαζί τους την αίγλη και την κοσμική τους αύρα.
Εμβληματικά ξενοδοχεία, επαύλεις με περίτεχνες αυλές, αίθουσες χορού που φιλοξενούσαν δεξιώσεις, βραδιές με ορχήστρες κάτω από τα αστέρια… Όλα αυτά συνέθεταν το σκηνικό μιας «χρυσής εποχής», όπου ο χρόνος κυλούσε αργά.
Πλάτρες @platres.org
Σήμερα, παρόλο που οι δεξιώσεις έχουν σιγήσει και τα σαλέ δεν φιλοξενούν πλέον βασιλιάδες και διπλωμάτες, η αύρα εκείνης της εποχής παραμένει διάχυτη. Παλιά αρχοντικά ανακαινίζονται σε boutique ξενώνες, μονοπάτια οδηγούν σε παλιές εκκλησίες, και τα σοκάκια ξαναγεμίζουν με φωνές επισκεπτών που αναζητούν αυθεντικότητα, γαλήνη και μια δόση από το χαμένο μεγαλείο του χθες.
Hotel Olympus Τρόοδος @platres.org
Νοτιοδυτικά της Λάρνακας, μόλις 25 km από την Ακτή του Κυβερνήτη, βρίσκεται το γραφικό χωριό Κάτω Δρυς. Με τα στενά πετρόχτιστα σοκάκια, τους λιθόστρωτους δρόμους, τα πολύχρωμα παράθυρα και τη γοητεία που ξεχειλίζει από κάθε γωνιά, είναι ένα από τα πιο γραφικά μέρη της Κύπρου. Το χωριό χωρίζεται από τον ομώνυμο ποταμό και λέγεται ότι είτε πήρε το όνομά του από τον τεράστιο δρυ (βελανιδιά) που στέκονταν ανάμεσα στον Πάνω και στον Κάτω Δρυ, είτε επειδή οι βελανιδιές αφθονούσαν στην περιοχή.
Φωτογραφία Μιχάλης Μιχαηλίδης
Στο πέρασμα των χρόνων, ο Κάτω Δρυς απέκτησε διεθνή φήμη και χαρακτηρίστηκε ως «Μικρό Παρίσι», χιλιάδες ντόπιοι και επισκέπτες εντυπωσιάζονταν από την αρχιτεκτονική και τον κοσμοπολίτικο αέρα του χωριού. Σήμερα, ο Κάτω Δρυς ξαναζωντανεύει χάρη στην αγροτουριστική αναβίωση.
Αναμνηστική φωτογραφία με κεντήτριες λευκαρίτικων στον Κάτω Δρυ @Polignosi
Αναπαλαιωμένα σπίτια και μικρές κατοικίες έχουν μετατραπεί σε boutique καταλύματα όπως τα «Palatakia», ένα αγροτουριστικό καταφύγιο με συνδυασμό παραδοσιακής πέτρας και σύγχρονου design. Το χωριό κατέχει επίσης και σημαντική πολιτιστική αξία, είναι τόπος γέννησης του Αγίου Νεοφύτου το 1134, το σπίτι όπου γεννήθηκε διατηρείται μέχρι σήμερα, και φιλοξενεί σπουδαίες βυζαντινές εκκλησίες όπως αυτή της Παναγίας Ελεούσας, του Αγίου Χαραλάμπους και του Αγίου Γεωργίου.
Γενική όψη του χωριού Κάτω Δρυς @Polignosi
Οι Πλάτρες, στην καρδιά των δασών της Κύπρου, ήταν για δεκαετίες το απόλυτο θέρετρο της κυπριακής και διεθνούς ελίτ. Από την εποχή της Αγγλοκρατίας, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, Βρετανοί ευγενείς και γνωστές προσωπικότητες περνούσαν τα καλοκαίρια τους εκεί, σε πολυτελείς επαύλεις και εμβληματικά ξενοδοχεία. Οι αίθουσες χορού, οι βραδιές με ορχήστρες, οι βόλτες στους καταρράκτες και οι κοινωνικές συναναστροφές με την αφρόκρεμα της εποχής είχαν μετατρέψει τις Πλάτρες σε ένα «μικρό Σεν Μοριτζ» της Κύπρου. Το δροσερό κλίμα και το καταπράσινο τοπίο τις έκαναν μοναδικές και για πολλά χρόνια, κάθε καλοκαίρι, οι Πλάτρες γίνονταν το σημείο όπου χτυπούσε η καρδιά της κυπριακής κοσμικής ζωής.
Kατά τη διάρκεια του καλοκαιριού το Φόρεστ Παρκ, στις Πλάτρες, φιλοξενούσε διάφορους χορούς, πάντα υπήρχε διαφορετική τιμή εισόδου για άνδρες και γυναίκες (φτάνει να ήταν «κυρίες»). Πηγή: Εφημερίδα «ΧΡΟΝΟΣ», Σάββατο 14 Αυγούστου 1948, Έτος 24ον, Αριθμός Φύλλου 1731, Σελίδα 2. (Post: Κάποτε στη Λεμεσό - Αλέξης Μιχαηλίδης)
Όταν οι Άγγλοι που κυβερνούσαν τότε την Κύπρο, «ανακάλυψαν» την φυσική ομορφιά και το καταπληκτικό κλίμα των Πλατρών το 1878, και τη επέλεξαν για τη δημιουργία της βάσης τους για το έλεγχο της Ορεινής περιοχής του Τροόδους , αλλά και παράλληλα το θέρετρο της ξεκούρασης των στρατιωτικών τους καλοκαιρινούς μήνες.
Πλάτρες, δεκαετία του 1950 @Polignosi
Οι πρώτοι παραθεριστές των Πλατρών ήταν ομογενείς από την Αίγυπτο και μετά ακολούθησαν και ξένοι από τη διεθνή κοινωνία της Αιγύπτου. Όλες οι προσωπικότητες και διασημότητες που ήρθαν στην Κύπρο επισκέφθηκαν και έμειναν στα ξενοδοχεία των Πλατρών, μεταξύ αυτών ο βασιλιάς της Αιγύπτου Φαρούκ, ο Νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης, η διάσημη συγγραφέας Δάφνη Ντε Μουριέ, η πριγκίπισσα Μαίρη και ο Πρίγκιπας Γεώργιος της Αγγλίας, η πριγκίπισσα Ειρήνη της Ελλάδας, ο πρωθυπουργός της Μάλτας Μιντώφ, ο καγκελάριος της Δ. Γερμανίας Βίλλυ Πράντ, η πρωθυπουργός της Ινδίας Ιντίρα Γκάντι, ο ηθοποιός Τέλυ Σαβάλας και πολλοί άλλοι.
Παραθεριστές στις Πλάτρες έξω από το ξενοδοχείο Minerva @Polignosi
Με τον καιρό, η λάμψη των Πλατρών ξεθώριασε, ο τουρισμός μετακινήθηκε στις παραλιακές πόλεις και τα μεγάλα ξενοδοχεία σίγησαν. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια οι Πλάτρες γνωρίζουν μια ήπια αναγέννηση, boutique ξενοδοχεία, ανακαινισμένες επαύλεις, καφέ και μονοπάτια της φύσης προσελκύουν ξανά παραθεριστές που αναζητούν δροσιά, ηρεμία και έναν πιο ρομαντικό τρόπο διακοπών.
Η βεράντα του πάλαι ποτέ κοσμοπολίτικου ξενοδοχείου Νέα Ελβετία στις Πλάτρες αρχές του 20ου αιώνα. (Πηγή: All About Limassol)
Σκαρφαλωμένος στα 1.400 μέτρα, στη δυτική άκρη της Λεμεσός και στην καρδιά της ορεινής Μαραθάσα, ο Πρόδρομος είναι το ψηλότερο χωριό της Κύπρου και ένα από τα πιο ατμοσφαιρικά. Τα πυκνά έλατα, οι καταπράσινες πλαγιές και τα πέτρινα σπίτια του δημιουργούν ένα σκηνικό που μοιάζει να έχει βγει από καρτ ποστάλ, ενώ η ιστορία του κουβαλάει την αίγλη μιας άλλης εποχής.
Η θέα του ξενοδοχείου με το ξενοδοχείο να υψώνεται στο βάθος @AllAboutLimassol
Η ιστορία του χωριού χάνεται στα μεσαιωνικά χρόνια, όταν αναφέρεται ήδη σε χάρτες ως «Prodromo». Την εποχή της Φραγκοκρατίας, η Μαραθάσα ήταν χωρισμένη σε δύο μεγάλα τμήματα, και ο Πρόδρομος αποτελούσε φέουδο της βασιλικής ιδιοκτησίας. Εκεί όμως που γράφτηκε ο πιο λαμπρός του θρύλος ήταν στις αρχές και τα μέσα του 20ού αιώνα, όταν στο χωριό δέσποζε το εμβληματικό ξενοδοχείο Βερεγγάρια.
Η μπροστινή όψη του Βερεγγάρια @AllAboutLimassol
Χτισμένο σαν πέτρινο παλάτι μέσα στο δάσος, το Βερεγγάρια θεωρούνταν το σπουδαιότερο ορεινό κατάλυμα της Κύπρου και όχι άδικα. Με την κομψή κυπριακή και γαλλική κουζίνα του, την απαράμιλλη φιλοξενία και τις ξακουστές μουσικοχορευτικές του βραδιές, έγινε το αγαπημένο θέρετρο της διεθνούς ελίτ. Δεν είναι τυχαίο που έμεινε στην ιστορία ως «το ξενοδοχείο των βασιλιάδων», στους ξενώνες του φιλοξενήθηκαν προσωπικότητες όπως ο Φαρούκ Α΄ της Αιγύπτου, ο Εζέρ Βαϊζμάν πρόεδρος του Ισραήλ, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄, αλλά και ο τότε Άγγλος κυβερνήτης του νησιού.
Διαφημιστικό έντυπο για το Βερεγγάρια @Polignosi
Οι εντυπώσεις τους καταγράφηκαν στο βιβλίο επισκεπτών, αφήνοντας πίσω τους σελίδες γεμάτες εγκώμια. Η ονομασία του λέγεται ότι προήλθε από την Βερεγγάρια της Ναβάρρας, σύζυγο του Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, που παντρεύτηκαν στην Λεμεσό. Σήμερα, ο Πρόδρομος παραμένει ένας γαλήνιος ορεινός προορισμός, με πανοραμική θέα στις πλαγιές του Τρόοδος.
Εισιτήριο για γκαλά δείπνο στην πισίνα του Βερεγγάρια (Φωτο: Berengaria square - Facebook page)
Κρυμμένο στις καταπράσινες πλαγιές της επαρχίας Πάφου, σε υψόμετρο 470 μέτρων, το χωριό Κρίτου Τέρρα σαγηνεύει από την πρώτη στιγμή. Τα πέτρινα σπίτια, τα στενά σοκάκια, οι μυρωδιές από ώριμα σταφύλια και φρέσκα φρούτα σε κάνουν να ξεχάσεις τον χρόνο. Ανήκει στα ιστορικά αμπελουργικά χωριά της περιοχής, όμως η γοητεία του ξεπερνά κατά πολύ την αγροτική του ταυτότητα.
Ήταν γνωστό ως «Κρήτου», ενώ σε παλιούς χάρτες εμφανίζεται και ως «Critu» και «Terra», στοιχείο που ενισχύει την άποψη πως κάποτε υπήρχαν δύο χωριά που ενώθηκαν σε ένα.
Η Κρίτου Τέρρα είναι η γενέτειρα του Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου, του πιο σημαντικού Δραγομάνου της Κύπρου, αλλά και των Δραγομάνων Χ” Ιωσήφ, του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού, του ήρωα της Ε.Ο.Κ.Α Σάββα Πετρίδη, του μεγάλου ποιητή Τζιαπούρα αλλά και πολλών άλλων εξαίσιων προσωπικοτήτων.
Το πρώτο καζίνο της Κύπρου @kritouterra.org
Και σαν να μην έφτανε αυτό, το χωριό φιλοξενούσε τον 19ο αιώνα το πρώτο «καζίνο» της Κύπρου, ένα τολμηρό εγχείρημα του προοδευτικού Σάββα Μακρίδη. Εκεί, γυναίκες από την Τουρκία, τη Συρία και τον Λίβανο χόρευαν τον χορό της κοιλιάς, ενώ οι θαμώνες, κυρίως Τούρκοι αλλά και η «αφρόκρεμα της Μέσης Ανατολής», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά επιδίδονταν στο χαρτοπαίγνιο και τον τζόγο. Ανάμεσά τους, λέγεται ότι πέρασε και ο βασιλιάς της Αιγύπτου, Ναμούκ.
Οι τοιχογραφίες που σώζονται στο εσωτερικό του καζίνου είναι πραγματικά ανεκτίμητες: απεικονίζουν σκηνές από τη σύλληψη του ήρωα της ελληνικής επανάστασης, Αθανάσιου Διάκου, αλλά και τον λαϊκό ήρωα Κουταλιανό, που επισκέφθηκε το χωριό το 1896.
Ο μεσαιωνικός οικισμός Critu (Κρίτου Τέρρα) όπως σημειώνεται στον χάρτη του Abraham Ortelius του 1573
