Ριάνα Στυλιανού
Σε μια Λευκωσία που αλλάζει αδιάκοπα με σύγχρονες βιτρίνες, νέες αφίξεις και εμπορικές τάσεις, υπάρχουν ακόμη μερικά μαγαζιά που δεν αλλάζουν. Κρατούν την αισθητική και τη φιλοσοφία τους αναλλοίωτη μέσα στις δεκαετίες. Όχι από πείσμα, αλλά από πίστη. Πίστη στη μνήμη, στην παράδοση και στον δικό τους ρυθμό.
Σε μια πρόσφατη έρευνα στους δρόμους της Λευκωσίας ανακαλύψαμε (ή καλύτερα θυμηθήκαμε) πέντε τέτοιους χώρους. Μαγαζιά που μοιάζουν ακίνητα στον χρόνο αλλά που κρύβουν μέσα τους βαθιά ζωή. Ιστορίες ανθρώπων… την αληθινή κυπριακή ψυχή.
Είδη Ραπτικής ΝΙΚΟΣ: Ο τελευταίος της γενιάς του
Στενό, παλιό, γεμάτο κουτιά με κουμπιά, βελόνες, κλωστές, φερμουάρ και μερικά σκουρόχρωμα υφάσματα που προορίζοντας για την κατασκευή αντρικών κοστουμιών. Το μαγαζί του κυρίου Νίκου λειτουργεί από τον Δεκέμβρη του 1980, χωρίς να έχει αλλάξει σχεδόν τίποτα. Ο ίδιος, 85 ετών σήμερα, κατάγεται από το Παλαίκυθρο. Πριν ανοίξει το δικό του μαγαζί, δούλεψε για 20 χρόνια στη Συνεταιριστική των Ραφτών.
«Έρχομαι κάθε μέρα για να δουλεύει το μυαλό… και λίγο το σώμα», μου λέει. Μια φράση που δεν θα ξεχάσω. Γιατί σε έναν κόσμο που ψάχνει διαρκώς το “νέο”, κάποιοι άνθρωποι είναι εκεί για να μας θυμίζουν τις ρίζες μας.
Ο κύριος Νίκος
Κομμωτήριο Άντρη: Το ρετρό συναντά τη διαχρονική φροντίδα
Σ’ ένα ήσυχο σημείο της Λευκωσίας, το κομμωτήριο της κυρίας Άντρης στέκει εδώ και τρεις δεκαετίες σαν μικρό καταφύγιο ρετρό αισθητικής και καθαρής ενέργειας. Η ίδια, πρόσφυγας από τη Λάπηθο, είναι μια γυναίκα εξαιρετικά τακτική, και αυτό καθρεφτίζεται στον χώρο της: καθαρός, λιτός, μα με μια αισθητική που δεν γερνά ποτέ.
Η Άντρη πιστεύει στη διαχρονικότητα, όχι στις φανταχτερές μόδες. Φοράει πάντα τη χαρακτηριστική ρόμπα της –μια ποδιά που έραψε πριν από 20 και πλέον χρόνια, όταν συνειδητοποίησε ότι λερώνονταν τα ρούχα της στη δουλειά. Από τότε, ζήτησε από μια μοδίστρα να της ράψει μερικές ακόμη. Τις φορά μέχρι σήμερα, σαν στολή συνέπειας και απλότητας.
Μέσα στο κομμωτήριό της δεν υπάρχει τίποτα περιττό. Μόνο η κυρία Άντρη, τα εργαλεία της και μια ατμόσφαιρα που θυμίζει άλλες εποχές –όπου η προσωπική επαφή είχε ακόμα σημασία και η ομορφιά δεν ήταν υπόθεση μόδας, αλλά φροντίδας.
Ακόμα και ορισμένα προϊόντα που χρησιμοποιεί έχουν τη δική τους ιστορία: όπως το χαρακτηριστικό ροζ μαλακτικό μαλλιών, που βρίσκεται στο ράφι της και είναι και το αγαπημένο της γιαγιάς μου –μια μυρωδιά που φέρνει πίσω αναμνήσεις από Κυριακές στο κομμωτήριο, όταν η περιποίηση είχε άρωμα πιο οικείο.
Ζαχαροπλαστείο Μελίσσα: Γεύση από το παρελθόν
Ανοίγει τις πόρτες του από τις 7 το πρωί, όπως κάθε μέρα από το 1978. Το ζαχαροπλαστείο “Μελίσσα”, της κυρίας Μαρίας από το Καϊμακλί, είναι ένα μικρό, γνήσιο κυπριακό ζαχαροπλαστείο. Οι συνταγές της είναι αυθεντικές, δοκιμασμένες στον χρόνο: φλαούνες, ταχινόπιτες, κυπριακός καφές ψημένος στο μπρίκι –όλα σερβιρισμένα με τον πιο αυθεντικό τρόπο.
Η κυρία Μαρία
Δεν είναι απλώς ένα κατάστημα. Είναι κομμάτι της τοπικής ιστορίας. Εκεί πήγαινε η γιαγιά μου για καφέ με τις φίλες τις μετά από μια δύσκολη βάρδια στο νοσοκομείο, εκεί πήγαινε ο πατέρας μου όταν ήταν μικρός με τους φίλους του, έτρωγε τα χαρακτηριστικά μπισκότα της κυρίας Μαρίας και μετά έπαιζε μπάλα στην πλατεία της Φανερωμένης. Και σήμερα, εκεί πηγαίνουν ντόπιοι και τουρίστες που αναζητούν την ουσία, τη γεύση της παράδοσης.
Υφάσματα Κουγιουμτζιάν: 100 χρόνια ιστορίας
Στη λεωφόρο Λήδρας βρίσκεται ένα από τα παλαιότερα καταστήματα υφασμάτων της Κύπρου, που μετρά πάνω από έναν αιώνα ζωής. Το διατηρεί ο Μεκερτίτς Κουγιουμτζιάν, απόγονος Αρμενίων που κατέφυγαν στην Κύπρο μετά τη γενοκτονία. Εκτός από επιχειρηματίας, είναι και κοινοτάρχης της αρμενικής ενορίας Καραμανζάτε.
Μεκερτίτς Κουγιουμτζιάν
Το κατάστημα διαθέτει υφάσματα από Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Ιαπωνία και Κίνα. Εκεί εργάζεται και ο κύριος Γιώργος, υπάλληλος εδώ και 25 χρόνια, με παρελθόν 30 ετών σε δικό του κατάστημα απέναντι από τη Φανερωμένη. Η αγάπη του για τα υφάσματα δεν έσβησε ποτέ.
Ο κύριος Γιώργος
Παιγνίδια BE BE: Τα παιδιά παίζουν... εδώ και χρόνια
Στην καρδιά της οδού Μακαρίου, το κατάστημα παιχνιδιών BE BE είναι από μόνο του μια ζωντανή ιστορία. Βρίσκεται στην κυπριακή αγορά εδώ και 60 χρόνια, με την οικογένεια της κυρίας Αθηνάς να το διαχειρίζεται τα τελευταία 50, λίγο μετά την τουρκική εισβολή.
Η κυρία Αθηνά, σήμερα 75 ετών, μαζί με την κόρη της κρατούν ζωντανό αυτό το παραμυθένιο στέκι. Μου λέει πως έχει δει τη Μακαρίου σε όλες τις φάσεις της: την ακμή, την παρακμή, τις αλλαγές. «Η ανακαίνιση μας πήρε τον κόσμο. Φαίνεται όμορφη η πόλη, αλλά για τους μαγαζάτορες είναι χάος», μου εκμυστηρεύεται.
Η κυρία Αθηνά
Η μοναδική αλλαγή που έκανε στο κατάστημα όλα αυτά τα χρόνια είναι η βιτρίνα -την αλλάζει κάθε εποχή. Την ημέρα που τη συνάντησα, ετοίμαζε την καλοκαιρινή. Μέσα στο μαγαζί, όμως, κρύβεται κι ένας μικρός θησαυρός: μια γωνιά με παιχνίδια που δεν κυκλοφορούν πια –όλα τους μετράνε 50 χρόνια ζωής.
Και πίσω από το ταμείο, ένα πλαίσιο με μια παιδική ζωγραφιά. Ένα έργο που δημιούργησε πρόσφυγας καλλιτέχνης, αμέσως μετά τον πόλεμο του ’74. Τον πλησίασε η κυρία Αθηνά όταν τον είδε να ζωγραφίζει στο πεζοδρόμιο και του ζήτησε να της φτιάξει κάτι για το μαγαζί της. Εκείνος ζωγράφισε τον Donald Duck, την Daisy και τον Πλούτο. Μια ζωγραφιά χωρίς υπογραφή, χωρίς τιμή, αλλά με τεράστια συναισθηματική αξία. «Δεν θυμάμαι το όνομά του, ούτε πόσα του έδωσα… αλλά μου ζωντανεύει τόσες αναμνήσεις», είπε η ιδιοκτήτρια του καταστήματος.
Γέφυρες ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν
Όταν έδειξα στους παππούδες μου φωτογραφίες από όλα αυτά τα μαγαζιά, συγκινήθηκαν. Αναγνώρισαν πρόσωπα, χώρους, συνήθειες. Οι ιστορίες αυτές είναι κομμάτι της ζωής μας. Είναι μνήμες ενσωματωμένες στην πόλη. Και σε έναν κόσμο που αλλάζει γρήγορα και συχνά επιφανειακά, υπάρχουν ακόμη μερικοί που επιλέγουν να μείνουν σταθεροί. Να είναι αυθεντικοί. Γι’ αυτό και αξίζει να τους ακούσουμε και να τους τιμήσουμε.
