Μαρία Σάββα
300 χρόνια μετά τη γέννησή του, ο Καζανόβας είναι κυρίως γνωστός ως ένας από τους πιο διάσημους εραστές στην ιστορία. Όμως, ο Βενετός δεν ήταν μόνο γυναικοκατακτητής. Ή τουλάχιστον δεν έμεινε στην ιστορία μόνο για αυτή του την ιδιότητα, αφού υπήρξε επίσης απατεώνας και παραβάτης, αλχημιστής, κατάσκοπος και κληρικός της Εκκλησίας. Έγραψε σατιρικά έργα, συμμετείχε σε μονομαχίες, ενώ απέδρασε και από τη φυλακή -περισσότερες από μία φορές.
Από την Εκκλησία στον στρατό, στη μουσική... και φυσικά στις γυναίκες
Γεννημένος στη Βενετία το 1725, ο Καζανόβας ήταν ένα εξαιρετικά έξυπνο παιδί –τόσο, ώστε να εισαχθεί στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας μόλις στα 12 του χρόνια. Μετά την αποφοίτησή του, άρχισε να ασχολείται με τον τζόγο και τις γυναίκες, αυτά δηλαδή που θα τον έκαναν γνωστό σε όλη την Ευρώπη.
Είτε ήταν η εξυπνάδα του, η γοητεία του, το στυλ του (ή απλώς τα μαλλιά του, που τα πούδραρε, τα αρωμάτιζε και τα κατσάρωνε), οι γυναίκες τον λάτρευαν. Λέγεται ότι απέκτησε αληθινό πάθος για αυτές όταν είχε παράλληλη σχέση όχι μόνο με μία 16χρονη, αλλά και με την 14χρονη αδελφή της. Χρόνια αργότερα, βρέθηκε ξανά στο ίδιο κρεβάτι με μία από τις δύο -και με την κόρη της, που ήταν και δική του.
Εκείνη την εποχή, ο Καζανόβας εργαζόταν ως κληρικός. Δεν κράτησε όμως πολύ. Τα χρέη από τον τζόγο τον οδήγησαν στη φυλακή, και μετά από λίγες αποτυχημένες προσπάθειες να επιστρέψει στην Εκκλησία, άλλαξε πορεία. Νέα του καριέρα: στρατιώτης. «Αγόρασα ένα μακρύ σπαθί, πήρα ένα κομψό μπαστούνι, ένα καπέλο με μαύρο φτερό, κούρεψα τα μαλλιά μου σε φαβορίτες και κόλλησα μια μακριά ψεύτικη κοτσίδα — και βγήκα να εντυπωσιάσω την πόλη», γράφει στα απομνημονεύματά του. Όμως, η στρατιωτική ζωή του φάνηκε βαρετή και ο τζόγος συνέχισε να τον κυνηγά, μέχρι που παραιτήθηκε από το στρατό.
Στα 21 του έγινε βιολονίστας. Έσωσε τη ζωή ενός γερουσιαστή και εκείνος τον πήρε υπό την προστασία του. Όμως, και πάλι μπλέχτηκε σε μπελάδες. Διέφυγε από τη Βενετία, ταξίδεψε στην Πάρμα, ερωτεύτηκε, πληγώθηκε. Έκανε ένα μεγάλο ταξίδι στην Ευρώπη, αποπλάνησε δεκάδες γυναίκες, έγινε Τέκτονας, έγραψε ένα θεατρικό έργο και τελικά, το 1753, επέστρεψε στη Βενετία. Και όλα μόλις άρχιζαν.
Περιπέτειες και φυλάκιση
Οι ειδήσεις για τις περιπέτειές του —οι σχέσεις του με παντρεμένες, με μοναχές και παρθένες, ο τζόγος και η Τεκτονική του δράση— δεν άργησαν να φτάσουν στα αυτιά των αρχών. Στα 30 του, ο Καζανόβα συνελήφθη από το Δικαστήριο της Βενετίας, κυρίως, όπως ειπώθηκε, για τα «δημόσια αίσχη κατά της αγίας θρησκείας».
Καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκισης στις διαβόητες φυλακές «Της Μολύβδου» —ονομασία που προέρχεται από τα μολυβένια φύλλα που κάλυπταν τη στέγη. Η φυλακή ήταν σκοτεινή, τόσο χαμηλή που δεν μπορούσε να σταθεί όρθιος και βρισκόταν στον πέμπτο όροφο του Παλατιού των Δόγηδων.
Ο Καζανόβας έμεινε εκεί 13 μήνες. Ο προστάτης του, Κόμης Μπραγκαντίν, κατάφερε να πείσει τους δεσμοφύλακες να τον μετακινήσουν. Ο Καζανόβας απογοητεύτηκε βαθιά, γιατί είχε σχεδιάσει την απόδρασή του. Είχε βρει ένα κομμάτι μαύρου μαρμάρου κι ένα σιδερένιο αντικείμενο και το είχε μετατρέψει σε σμίλη, αρχίζοντας να σκάβει κάτω από το κρεβάτι του. Αλλά δεν πρόλαβε.
Η τολμηρή του απόδραση
Ένας ιερέας ζούσε στο κελί ακριβώς από πάνω. Αντάλλασσαν κρυφά μεταξύ τους βιβλία και μηνύματα με τον Καζανόβα να χρησιμοποιούσε χυμό μούρων για μελάνι. Στο τέλος, του ζήτησε να σκάψει στο πάτωμά του για να φτάσει στο κελί του. Του έστειλε την σμίλη του κρυμμένη σε μία Βίβλο κάτω από ένα πιάτο μακαρόνια.
Όμως, υπήρχε πρόβλημα: ο Καζανόβα είχε νέο συγκρατούμενο, κατάσκοπο του Συμβουλίου των Δέκα. Ο Καζανόβας, παίζοντας έξυπνα, τον έπεισε ότι ένας άγγελος θα τον ελευθέρωνε – κι ο κατάσκοπος τον πίστεψε.
Τελικά, ο ιερέας έσπασε το πάτωμα και έφτασε στο κελί του Καζανόβα. Με σεντόνια, κουβέρτες και υφάσματα έφτιαξαν ένα σχοινί και ανέβηκαν στη στέγη. Δεν υπήρχε έξοδος. Ώσπου είδαν ένα παραθυράκι και, με μεγάλη δυσκολία, το άνοιξαν και μπήκαν μέσα στο παλάτι. Έσπασαν ένα λουκέτο, μπήκαν σε έναν διάδρομο και βγήκαν περπατώντας. Διέφυγαν με γόνδολα την αυγή. «Έτσι, Θεός μού πρόσφερε τα απαραίτητα για μία απόδραση που θα αποτελούσε θαύμα. Ομολογώ ότι νιώθω υπερήφανος», γράφει ο Καζανόβα.
Οι αμέτρητες απάτες του
Αν και γλίτωσε από θαύμα, ο Καζανόβας δεν εγκατέλειψε την τυχοδιωκτική ζωή. Έφυγε για το Παρίσι, όπου παρουσιάστηκε ως αλχημιστής. Ισχυρίστηκε ότι ήταν 300 ετών και μπορούσε να δημιουργεί διαμάντια. Ένας κόμης διέκρινε τις ικανότητές του και τον στρατολόγησε ως κατάσκοπο.
Μία από τις αποστολές του ήταν να πουλήσει κρατικά ομόλογα στο Άμστερνταμ. Έγινε πλούσιος, αλλά ξόδεψε τα πάντα σε γυναίκες. Το 1760, άφραγκος πλέον, παρουσιάστηκε ως «Ιππότης ντε Σενγκάλ». Έπεισε μία ευγενή ότι μπορούσε να τη μεταμορφώσει σε άνδρα με μαγικά μέσα. Ταξίδεψε στην Αγγλία και κατάφερε ακρόαση με τον βασιλιά Γεώργιο Γ΄. Επισκέφθηκε την Αικατερίνη τη Μεγάλη για να της πουλήσει ένα σχέδιο για ρωσικό λαχείο. Μονομάχησε με έναν συνταγματάρχη στη Βαρσοβία για μια Ιταλίδα ηθοποιό.
Το 1774, μετά από 18 χρόνια εξορίας, του επετράπη η επιστροφή στη Βενετία. Εννέα χρόνια αργότερα, έγραψε ένα καυστικό σατιρικό κείμενο για τη βενετσιάνικη αριστοκρατία και εξορίστηκε ξανά.
Τα τελευταία του χρόνια
Στο τέλος της ζωής του, ο Καζανόβα ηρέμησε, κάπως. Διορίστηκε βιβλιοθηκάριος του Κόμητος Γιόζεφ Καρλ φον Βάλντσταϊν στη Βοημία. Η ζωή εκεί ήταν τόσο μοναχική και βαρετή που σκέφτηκε την αυτοκτονία. Τελικά την απέρριψε, αποφασίζοντας να γράψει τα απομνημονεύματά του.
Το 1797, η Βενετία καταλήφθηκε από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη και ο Καζανόβα πέθανε την επόμενη χρονιά, σε ηλικία 73 ετών.
Ακόμη και ο κινηματογράφος έφερε σε οθόνες την ιστορία του
Ο θρυλικός Ιταλός γόης και τυχοδιώκτης του 18ου αιώνα, έχει εμπνεύσει πολλές κινηματογραφικές ταινίες που εξερευνούν τη ζωή και τις ερωτικές του περιπέτειες. Μια από τις πιο γνωστές είναι η ταινία Casanova (2005) με τον Χιθ Λέτζερ στον πρωταγωνιστικό ρόλο, η οποία προσφέρει μια πιο ρομαντική και χιουμοριστική προσέγγιση στην ιστορία του.
Είναι και η γαλλοϊταλική παραγωγή Il Casanova di Federico Fellini (1976), σε σκηνοθεσία του Φεντερίκο Φελίνι, με τον Ντόναλντ Σάδερλαντ, που παρουσιάζει έναν πιο σκοτεινό και υπαρξιακό Καζανόβα.
Άλλες ταινίες όπως το Casanova's Big Night (1954) με τον Μπομπ Χόουπ και το Le avventure di Giacomo Casanova (1955) αποτελούν σατιρικές ή ρομαντικές αποδόσεις της ζωής του. Η φιγούρα του Καζανόβα έχει επίσης εμφανιστεί σε τηλεοπτικές σειρές και ντοκιμαντέρ, ενισχύοντας την εικόνα του ως συμβόλου του ερωτισμού και της ελευθερίας.
