Μαρία Καραμάνου
Στην ανατολική ακτογραμμή της Κύπρου, εκεί όπου ο βράχος αγκαλιάζει τη θάλασσα και οι ιστορίες ταξιδεύουν με τον άνεμο, απλώνεται ένας τόπος γεμάτος μυστήριο, ομορφιά και θρύλους: η ελεύθερη Αμμόχωστος και το Κάβο Γκρέκο. Εδώ, η φύση έχει φιλοτεχνήσει ένα τοπίο μοναδικό, όπου οι άγριες ακτές και τα κρυστάλλινα νερά κρύβουν μυστικούς κόσμους κάτω από την επιφάνεια. Σπηλιές που άλλοτε προστάτευαν ναυτικούς, άλλοτε αποτέλεσαν κρησφύγετα πειρατών ή τόπους λατρείας, σήμερα παραμένουν ζωντανά μνημεία του χρόνου, φορτωμένα με μύθους και παραδόσεις.
Από τις «Σπηλιές των Κυκλώπων» που ανακαλούν στη μνήμη τον μύθο του Οδυσσέα και του Πολύφημου, έως τις φυσικές καμάρες που γέννησαν ιστορίες για πειρατές και χαμένους θησαυρούς, και τα ιερά σπήλαια όπου η πίστη συνάντησε το θαύμα, κάθε πέτρα κρύβει ένα μυστικό, κάθε κύμα ψιθυρίζει μια ιστορία. Καθώς θα περιηγηθούμε σε πέντε από τα πιο εντυπωσιακά και ιστορικά σπήλαια της Ελεύθερης Αμμοχώστου, από τις θρυλικές θαλασσινές σπηλιές του Κάβο Γκρέκο και το Σπήλαιο του Κυκλώπα, μέχρι τα μυστικά κρησφύγετα πειρατών και τους ιερούς τόπους προσευχής, θα ανακαλύψουμε γιατί αυτός ο τόπος συνεχίζει να γοητεύει και να μαγεύει όσους τον επισκέπτονται.
*Ευχαριστίες στον Γιαννάκη Πασιουρτίδη για την παραχώρηση όλων των φωτογραφιών για τις ανάγκες του άρθρου.
Θαλασσινές Σπηλιές Αγίων Αναργύρων
Στην καρδιά του Εθνικού Δασικού Πάρκου Κάβο Γκρέκο, οι θαλασσινές σπηλιές των Αγίων Αναργύρων απλώνονται κατά μήκος της ακτής σαν φυσικά γλυπτά. Ο ασβεστολιθικός βράχος, σμιλεμένος από κύματα και ανέμους, σχηματίζει σπηλιές και φυσικές καμάρες που κόβουν την ανάσα. Από εδώ ξεκινά και το μονοπάτι «Άγιοι Ανάργυροι», που οδηγεί σε σημεία με πανοραμική θέα προς την απέραντη γαλάζια θάλασσα.
Η περιοχή πήρε το όνομά της από το εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων που βρίσκεται σε μια μικρή κοιλότητα μέσα στον βράχο, κοντά στη θάλασσα. Σύμφωνα με την παράδοση, οι Άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός περνούσαν από εδώ και ευλογούσαν τα νερά, τα οποία θεωρούνται ιαματικά. Παλαιότερα οι κάτοικοι συνήθιζαν να κατεβαίνουν στη σπηλιά για να πλυθούν με το νερό της, πιστεύοντας ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες.
Παράλληλα, οι σπηλιές της περιοχής συνδέονται και με θρύλους για πειρατές, οι οποίοι τις χρησιμοποιούσαν ως καταφύγιο και χώρο αποθήκευσης κλεμμένων θησαυρών. Υπάρχουν ακόμα ιστορίες που μιλούν για μυστηριώδεις εξαφανίσεις και ήχους που ακούγονται τις νύχτες. Ψίθυροι, που όπως λένε οι ντόπιοι, ανήκουν σε ψυχές ναυαγών.
Σήμερα, οι θαλασσινές σπηλιές αποτελούν αγαπημένο σημείο για φωτογράφιση, εξερεύνηση και καταδύσεις. Το νερό έχει υπέροχο γαλαζοπράσινο χρώμα, ενώ οι δύτες συχνά περνούν μέσα από τις υποθαλάσσιες στοές. Οι φυσικές γέφυρες, όπως η «Καμάρα του Κόρακα», είναι δημοφιλή σημεία για όσους αναζητούν θέα που κόβει την ανάσα.
Σπήλαιο του Κυκλώπα
Το Σπήλαιο του Κύκλωπα βρίσκεται στην περιοχή του Κάβο Γκρέκο, κοντά στον μαγευτικό Κόλπο του Κόννου. Πρόκειται για μια μικρή αλλά εντυπωσιακή σπηλιά, λαξευμένη στο βράχο, με δύο εισόδους που «καδράρουν» την απέραντη θάλασσα, προσφέροντας μοναδική θέα προς το γαλάζιο του Μεσογείου. Η πρόσβαση γίνεται μέσω μονοπατιών πεζοπορίας, γεγονός που καθιστά την επίσκεψη μία εμπειρία από μόνη της.
Το όνομα της σπηλιάς συνδέεται με έναν από τους πιο γνωστούς μύθους της αρχαιότητας, την ιστορία του Οδυσσέα και του Πολύφημου. Σύμφωνα με την Οδύσσεια, ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του βρέθηκαν παγιδευμένοι στο σπήλαιο του γίγαντα Κύκλωπα, ενός τρομακτικού όντος με ένα μόνο μάτι. Αν και ο μύθος αναφέρεται στην περιοχή της Σικελίας, η λαϊκή φαντασία τον τοποθέτησε και εδώ, στις άγριες ακτές του Κάβο Γκρέκο, προσδίδοντας στο τοπίο μια αύρα μυστηρίου.
Οι ντόπιοι παλαιότερα έλεγαν ιστορίες για «κατοίκους του σπηλαίου», πλάσματα της φαντασίας που εμφανίζονταν τα βράδια, και για παράξενες φωνές που ακούγονταν από τα έγκατα της γης όταν η θάλασσα αγριεύει. Ορισμένοι συνδέουν αυτά τα παράξενα φαινόμενα με τον μύθο του Κύκλωπα, δημιουργώντας έναν θρύλο που επιβιώνει μέχρι σήμερα. Η σπηλιά φαίνεται πως χρησιμοποιήθηκε παλαιότερα ως καταφύγιο για ψαράδες και ναυτικούς. Η απομονωμένη της θέση την καθιστούσε ιδανικό σημείο προστασίας από καταιγίδες ή για ξεκούραση κατά τη διάρκεια θαλάσσιων ταξιδιών.
Η σπηλιά είναι ιδιαίτερα δημοφιλής σε επισκέπτες που αναζητούν περιπέτεια και μοναδικά τοπία. Προσφέρει καταπληκτικές ευκαιρίες για φωτογράφιση, ιδίως τις ώρες που ο ήλιος πέφτει και τα νερά παίρνουν χρυσαφένιες αποχρώσεις. Πολλοί μάλιστα την επισκέπτονται για να κάνουν βουτιές από τους βράχους.
Pirate's Cave
Το Pirate's Cave, γνωστό και ως Shark Mouth Cave λόγω του σχήματος της εισόδου του που θυμίζει στόμα καρχαρία, βρίσκεται στην ακτογραμμή μεταξύ Πρωταρά και Κάβο Γκρέκο. Είναι μια εντυπωσιακή θαλάσσια σπηλιά, προσιτή μόνο με βάρκα ή κολύμπι, με νερά που λάμπουν σε αποχρώσεις του τιρκουάζ.
Η σπηλιά είναι συνδεδεμένη με θρύλους πειρατών που δρούσαν στα κυπριακά νερά κατά τους μεσαιωνικούς και οθωμανικούς χρόνους. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, πειρατές χρησιμοποιούσαν το σπήλαιο ως κρησφύγετο και αποθήκη θησαυρών, κρύβοντας λάφυρα και πολύτιμα αντικείμενα στα σκοτεινά βάθη του. Λέγεται ότι οι ήχοι από τα κύματα που χτυπούν τους βράχους, όταν αντηχούν μέσα στη σπηλιά, θυμίζουν τους ψιθύρους των πειρατών που φρουρούν ακόμη τους θησαυρούς τους.
Κάποιες ιστορίες κάνουν λόγο και για μυστηριώδη φώτα που εμφανίζονται μέσα στη νύχτα, τα οποία οι ντόπιοι θεωρούν «φωτιές των πειρατών» ή πνεύματα των χαμένων ναυτικών που πνίγηκαν προσπαθώντας να ανακαλύψουν τον μυστικό πλούτο.
Το Pirate's Cave αποτελεί highlight για θαλάσσιες εκδρομές με βάρκα από Πρωταρά και Αγία Νάπα. Πολλοί επισκέπτες βουτούν στα διάφανα νερά του, ενώ οι πιο τολμηροί εξερευνούν τις σκοτεινές γωνιές με μάσκες και αναπνευστήρες. Το ιδιαίτερο σχήμα του σαν στόμα καρχαρία, το καθιστά αγαπημένο σημείο για φωτογραφίες και βίντεο.
Όρμος Χελωνών και Blue Lagoon
Το Green Bay βρίσκεται κοντά στον Πρωταρά και αποτελεί έναν από τους πιο διάσημους καταδυτικούς προορισμούς της Κύπρου. Η περιοχή είναι γνωστή για τα γαλαζοπράσινα νερά της, την ήρεμη θάλασσα και το εντυπωσιακό υποθαλάσσιο τοπίο που κρύβει μικρές σπηλιές, στοές και βραχώδεις σχηματισμούς. Οι σπηλιές εδώ είναι κατά κύριο λόγο υποβρύχιες και φιλοξενούν πλούσια θαλάσσια ζωή, ψάρια, κοράλλια, και συχνά θαλάσσιες χελώνες Caretta-Caretta.
Η περιοχή συνδέεται με σύγχρονες ιστορίες και θρύλους για «θαλάσσια πνεύματα» που προστατεύουν το μέρος. Οι ντόπιοι λένε πως η ήρεμη ενέργεια της περιοχής οφείλεται στις ευλογίες της Παναγίας, καθώς κοντά βρίσκεται η εκκλησία του Προφήτη Ηλία. Κάποιοι δύτες μιλούν για «φωτεινές σκιές» που εμφανίζονται στα νερά, φαινόμενα που εξηγούνται επιστημονικά από τις αντανακλάσεις του ήλιου, αλλά εξακολουθούν να τροφοδοτούν τη φαντασία.
Το Green Bay ήταν ανέκαθεν ασφαλές αγκυροβόλιο για μικρά καΐκια και ψαράδες. Σήμερα, στον βυθό υπάρχουν και τεχνητά αξιοθέατα, αγάλματα και καταδυτικές διαδρομές. Το μέρος είναι ιδανικό για snorkeling και καταδύσεις, ακόμα και για αρχάριους, χάρη στα ρηχά και ασφαλή νερά. Οι μικρές σπηλιές προσφέρουν μια μοναδική εμπειρία εξερεύνησης, ενώ οι χελώνες που συχνά εμφανίζονται προσθέτουν μαγεία στη διαδρομή.
Σπήλαιο Αγίων Σαράντα
Το Σπήλαιο των Αγίων Σαράντα βρίσκεται κοντά στην Αγία Νάπα και αποτελεί έναν από τους πιο ιδιαίτερους θρησκευτικούς και ιστορικούς χώρους της Ελεύθερης Αμμοχώστου. Πρόκειται για μια φυσική σπηλιά λαξευμένη στον βράχο, που μετατράπηκε σε εκκλησάκι αφιερωμένο στους Σαράντα Μάρτυρες της Σεβάστειας.
Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε από τους πρώτους Χριστιανούς της περιοχής ως τόπος προσευχής και καταφυγίου κατά τη διάρκεια των διωγμών. Πιστεύεται ότι το νερό που συγκεντρώνεται μέσα στο σπήλαιο έχει ιαματικές ιδιότητες, ενώ πολλοί προσκυνητές ανάβουν κεριά και αφήνουν τάματα ζητώντας υγεία και προστασία.
Υπάρχουν επίσης ιστορίες για θαυματουργές θεραπείες που αποδόθηκαν στη χάρη των Αγίων Σαράντα. Οι παλαιότεροι διηγούνται πως, σε δύσκολες εποχές, όταν οι κάτοικοι αντιμετώπιζαν ασθένειες ή καταστροφές, συγκεντρώνονταν στο σπήλαιο για να προσευχηθούν και να ζητήσουν βοήθεια. Οι επισκέπτες μπορούν να κατέβουν τα σκαλοπάτια που οδηγούν στο εσωτερικό της σπηλιάς και να ανάψουν ένα κερί.
