Ριάνα Στυλιανού
Πήγα στα εγκαίνια της έκθεσης Aspelia Naturalis χωρίς να ξέρω ακριβώς τι να περιμένω. Ήξερα μόνο ότι πρόκειται για έναν φωτογράφο με χρόνια δουλειάς πίσω του, και για ένα έργο που γεννήθηκε μέσα από μια βαθιά, μακροχρόνια σχέση με το όμορφο νησί μας. Αυτό που δεν ήξερα ήταν το πόσο αληθινό, ανθρώπινο και διακριτικά συγκλονιστικό μπορεί να είναι το βλέμμα ενός δημιουργού όταν κοιτά τον κόσμο γύρω του με ευγνωμοσύνη και απόλυτο σεβασμό.
Ο χώρος της έκθεσης έμοιαζε περισσότερο με μια σιωπηλή εξομολόγηση παρά με μια «παρουσίαση έργου». Οι εικόνες δεν έλεγαν απλώς ιστορίες -σε έκαναν να σταθείς, να σωπάσεις και να νιώσεις. Το βλέμμα του δημιουργού δεν είναι ποτέ επιδεικτικό. Είναι τρυφερό, συγκρατημένο, σχεδόν ταπεινό. Μα πίσω από αυτή την ησυχία, ένιωθες κάτι πολύ μεγαλύτερο: έναν άνθρωπο που παρατηρεί, αφουγκράζεται, θυμάται. Που έχει περπατήσει την Κύπρο σε όλες της τις εποχές, σε κάθε της γωνιά, και την έχει αποτυπώσει όχι απλώς όπως είναι, αλλά όπως τη νιώθει.
Ο Silvio, ευγενικός, χωρίς καμία έπαρση, παρά μόνο καθαρότητα βλέμματος και μια αβίαστη καλοσύνη. Είναι από εκείνους τους ανθρώπους που δεν χρειάζεται να μιλήσουν πολύ για να καταλάβεις ότι είναι βαθιά παθιασμένοι με αυτό που κάνουν. Το Aspelia Naturalis δεν είναι απλώς μια έκθεση φωτογραφίας. Είναι ένας τρόπος να δούμε ξανά την Κύπρο με άλλα μάτια. Και το βιβλίο που τη συνοδεύει είναι το αρχείο αυτής της πορείας.
Είσαι Κύπριος 100%;
Ίσως θα ήταν πιο απλό να με λέγανε Ανδρέα και να τελείωνε εκεί η συζήτηση! Στην πραγματικότητα, ναι, είμαι Κύπριος, Αν και όχι με την έννοια του “100%”. Οι γονείς μου είναι μισοί Κύπριοι και κουβαλώ έντονες επιρροές από τους τόπους όπου κατάγονται ή έζησαν: Αγγλία, Ιταλία, Γαλλία, Κένυα και Τανζανία. Είμαι λίγο απ’ όλα, αλλά ταυτίζομαι με μια μιξ ενισχυμένη.
Πόσο χρονών είσαι;
36.
Peaking through the brush, Cedar Valley-90cm
Πώς θα σε χαρακτήριζαν οι φίλοι σου με τρεις λέξεις;
Τους ρώτησα και απάντησαν με περισσότερες από τρεις. Μου είπαν: έντονος, εχέμυθος, ονειροπόλος, υπερβολικός, drama-queen, δυσλεξικός, ενθαρρυντικός, εργατικός, κοινωνικός εσωστρεφής και... ψηλός.
Αν μπορούσες να περιγράψεις τον εαυτό σου με μία λέξη, ποια θα ήταν αυτή;
Πορωμένος.
Ποιο είναι το αγαπημένο σου μέρος στην Κύπρο και γιατί;
Με ρωτούν συχνά ποιο είναι το αγαπημένο μου μέρος στην Κύπρο. Η εύκολη, σχεδόν cheesy απάντηση είναι: παντού. Στην πραγματικότητα, όμως, έχει να κάνει με δικές μου στιγμές και εμπειρίες. Οι πιο όμορφες μου αναμνήσεις είναι από τις κοιλάδες της Πάφου. Εκεί έζησα πράγματα που με καθόρισαν και εκεί επιστρέφω πάντα για να βρω ξανά το κέντρο μου.
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που έχεις αντιμετωπίσει στη δουλειά σου;
Η αρχή. Αλλά, βέβαια, η αρχή είναι δύσκολη για όλους και για τα πάντα. Για μένα, το ιδιαίτερο ήταν να συνεχίζω να πιστεύω ότι δεν είμαι τρελός που ήθελα να χτίσω αυτή την καριέρα. Να μην τα παρατήσω, ακόμα κι όταν οι συνθήκες δεν βοηθούσαν. Μια άλλη μεγάλη πρόκληση ήταν να δημιουργήσω επαφές και δίκτυα στο εξωτερικό, κάτι που ήρθε σιγά-σιγά, με υπομονή και πείσμα.
Οι πιο όμορφες μου αναμνήσεις είναι από τις κοιλάδες της Πάφου. Εκεί έζησα πράγματα που με καθόρισαν και εκεί επιστρέφω πάντα για να βρω ξανά το κέντρο μου.
Πώς ξεκίνησε η αγάπη σου για τη φωτογραφία;
Είναι δύσκολη ερώτηση. Δεν είμαι σίγουρος ότι μπορώ να την προσδιορίσω σε κάτι συγκεκριμένο. Αλλά σίγουρα βρίσκεται κάπου ανάμεσα στις ιστορίες του πατέρα μου από την Αφρική, στη συλλογή με VHS του National Geographic που είχε στο σπίτι, στον θείο μου που ήταν φωτογράφος. Και πάνω απ’ όλα, στο συναίσθημα πως, μεγαλώνοντας, μου δόθηκε ο χώρος να πιστεύω ότι μπορώ να γίνω ό,τι θέλω.
Τι ήταν αυτό που σε ώθησε να ξεκινήσεις αυτό το μακροχρόνιο project για την Κύπρο;
Νομίζω είναι εύκολο να βλέπεις τα πράγματα εκ των υστέρων και να προσπαθήσεις να τα ενώσεις σαν παζλ. Αλλά στην πραγματικότητα δεν ήταν ότι πριν από 16 χρόνια ξύπνησα και είπα «θα ξεκινήσω να δουλεύω για αυτό το βιβλίο». Ήταν κάτι που απλώς… συνέβη.
Πώς επέλεξες τα σημεία που φωτογράφησες; Ήταν αυθόρμητες στιγμές ή οργανωμένα ταξίδια;
Η καριέρα μου ξεκίνησε από τα νεανικά μου χρόνια. Οπότε, στην αρχή ήταν περισσότερο το να ταξιδεύεις με φίλους, να περνάς καλά. Αυτό σταδιακά εξελίχθηκε σε κάπως πιο οργανωμένες εξορμήσεις. Ποτέ δεν υπήρχε συγκεκριμένος στόχος, απλώς λέγαμε «πάμε τρεις μέρες να εξερευνήσουμε τον Ακάμα» ή «πάμε να χαθούμε για δυο μέρες στο Δάσος της Πάφου». Ήταν περισσότερο διασκέδαση, παρά κάτι προγραμματισμένο. Στην πορεία, όμως, κάθε εξόρμηση και κάθε ώρα που περνούσα έξω στη φύση, εντάχθηκε κάπως μέσα σε κάποιο επαγγελματικό πλαίσιο. Πλέον, το προσωπικό μου έργο, η εμπορική δουλειά και οι συνεργασίες είναι όλα κάπως μπλεγμένα μεταξύ τους, αλληλένδετα, και έτσι μου δίνονται συνεχώς ευκαιρίες να είμαι έξω και να τύχει να βρεθώ μπροστά από ένα τοπίο.
Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο θέμα ή συναίσθημα που προσπαθείς να αποδώσεις μέσα από τις εικόνες σου;
Τα θέματα αλλάζουν, ανάλογα με το project ή με το τι προσπαθώ να πετύχω εκείνη την περίοδο. Όσο για τα συναισθήματα, δεν πιστεύω ότι μπορώ να ελέγξω το τι θα νιώσει κάποιος όταν κοιτάζει μια φωτογραφία μου, ούτε ότι έχω τη δύναμη να το καθοδηγήσω την ώρα που τη δημιουργώ. Αυτό που μπορώ να πω με βεβαιότητα, είναι ότι δημιουργώ πάντα με απόλυτο σεβασμό προς αυτό που φωτογραφίζω.
Rock series, Earth-60cm
Ποιο ήταν το πιο απρόσμενο μέρος που σε εντυπωσίασε στην Κύπρο;
Η χωματερή του Κοτσιάτη.
Ποια είναι η πιο έντονη ανάμνηση που έχεις από κάποιο φωτογραφικό σου ταξίδι στην Κύπρο;
Η αλήθεια είναι πως αυτή είναι η καθημερινότητά μου εδώ και πολλά χρόνια. Οπότε οι ιστορίες είναι αμέτρητες, δεν μπορώ καν να τις θυμηθώ όλες. Από το να αποκλειστώ στα χιόνια, μέχρι να περπατάω σε μονοπάτια και να ξεμένω από νερό· ή να βρίσκομαι ξαφνικά καλεσμένος σε άγνωστο σπίτι και να μου σερβίρουν τα πιο περίεργα φαγητά που μπορείς να φανταστείς. Είναι απλά οι συμπτώσεις. Με χιούμορ όλες οι ιστορίες καταλήγουν θετικά.
Rolling fields, Athienou, Larnaca II-110cm
Ένιωσες ποτέ ότι ανακάλυψες πτυχές της Κύπρου που οι περισσότεροι αγνοούν;
Αυτό το αφήγημα του «ανακάλυψε», «είδε για πρώτη φορά», «βρήκε»... προσωπικά δεν το πιστεύω καθόλου. Η Κύπρος έχει ιστορία που φτάνει χιλιετίες πίσω. Κανείς δεν ανακάλυψε τίποτα πραγματικά καινούργιο σ’ αυτό το νησί. Τώρα, αν με ρωτάς αν ως Κύπριοι αγνοούμε αρκετά πράγματα που θεωρώ ότι έχουν αξία, τότε ναι. Υπάρχουν πολλές πλευρές της Κύπρου που συχνά τις προσπερνάμε ή δεν τις παρατηρούμε καν. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι εγώ «ανακάλυψα» και τίποτε. Το μόνο που κάνω, είναι να προσπαθώ να δείξω τον τρόπο με τον οποίο βλέπω εγώ τον τόπο μου.
Έχεις δοκιμάσει διαφορετικά φορμάτ (φιλμ, ψηφιακό, drone, κτλ.); Ποιο προτιμάς και γιατί;
Έχω πειραματιστεί περιστασιακά με διάφορα, αλλά δεν θα έλεγα ότι ασχολούμαι με την “εξερεύνηση φορμάτ”. Προσωπικά, δεν βλέπω τη φωτογραφία έτσι. Για μένα, η φωτογραφία χωρίζεται με βάση τον φακό που χρησιμοποιείται — εκεί βρίσκεται ο πειραματισμός μου. Όσο για το μέσο, είτε είναι φιλμ είτε ψηφιακό είτε κάτι άλλο, το μόνο που έχει σημασία στο τέλος της ημέρας είναι το αποτέλεσμα. Αν η φωτογραφία δεν "στέκει", δεν έχει σημασία αν τη τράβηξες με το τηλεσκόπιο Hubble — απλώς δεν λειτουργεί. Και τότε, όλα τα υπόλοιπα είναι άσχετα.
Melting snow at Almyrolivado-60cm
Υπάρχει κάποια λήψη που χρειάστηκε αμέτρητες προσπάθειες μέχρι να την πετύχεις;
Δεν πιστεύω στο να αφιερώνεις υπερβολικά πολύ χρόνο προσπαθώντας να “χτίσεις” μια εικόνα. Αν είναι να λειτουργήσει, θα πρέπει να λειτουργήσει μέσα στις πρώτες μια, δύο ή τρεις λήψεις. Αν δεν συμβεί τότε, μάλλον δεν ήταν η στιγμή της. Έχει όμως τύχει να μου αρέσει μια σκηνή και να μην ήταν η κατάλληλη στιγμή, και να επιστρέψω όταν το φως ήταν καλύτερο.
Τι ρόλο παίζει για σένα η επεξεργασία μετά τη λήψη; Πόσο "επεμβαίνεις" στις φωτογραφίες σου;
Φυσικά και η επεξεργασία έχει τη σημασία της. Παρ’ όλα αυτά, θεωρώ ότι ο όρος είναι συχνά παρεξηγημένος, αυτό που ο περισσότερος κόσμος εννοεί ως «Photoshop» παραπέμπει σε βαριά επεξεργασία και χειραγώγηση της εικόνας. Εγώ δουλεύω στο Camera Raw, και οι πρακτικές που χρησιμοποιώ δεν διαφέρουν ουσιαστικά από εκείνες της εποχής του φιλμ: χρώματα, αντίθεση - μέχρι εκεί. Δεν αφαιρώ τίποτα, δεν προσθέτω τίποτα.
Πώς νιώθεις που ένα τόσο μεγάλο έργο έφτασε στη φάση της έκθεσης αλλά και της έκδοσης ενός βιβλίου;
Για να είμαι ειλικρινής, δεν νομίζω ότι μπορώ να το περιορίσω σε ένα και μόνο συναίσθημα. Είναι χαρά, είναι ανακούφιση, αλλά ταυτόχρονα είναι και άγχος, και ένα βάρος. Γιατί όταν εκθέτεις κάτι δημόσια, έρχεται και μια ευθύνη μαζί του. Σε γενικές γραμμές, νιώθω ευτυχής που κατάφερα όχι να ολοκληρώσω ένα project, αλλά να κλείσω ένα κεφάλαιο σε αυτό που θεωρώ μια πολύ ευρύτερη ιστορία. Να μπορέσω να σταθώ για λίγο, κάνω μια παύση, να κοιτάξω πίσω και να δω τις εμπειρίες και τη ζωή που με οδήγησαν ως εδώ.
Τι έμαθες για τον εαυτό σου μέσα από αυτή τη διαδικασία;
Αυτό το project καλύπτει ένα τεράστιο κομμάτι της ζωής μου, από την αρχή της καριέρας μου μέχρι σήμερα. Είναι πάνω από 15 χρόνια. Στο διάστημα αυτό δούλεψα σε αρκετά projects, εκθέσεις και βιβλία, με πολλούς ανθρώπους. Αν έπρεπε να συνοψίσω τι έμαθα, θα έλεγα: πρέπει να ξέρεις πότε να αφήνεις τα πράγματα να κλείνουν τον κύκλο τους. Κερδίζεις περισσότερα όταν εμπιστεύεσαι τους ανθρώπους, παρά όταν τους αμφισβητείς. Και τελικά, η συνεργασία είναι η ουσία κάθε δημιουργικής δουλειάς.
Forgotten way of life, Akrotiri Marsh-60cm
Πώς ισορρόπησες την προσωπική ζωή με ένα τόσο χρονοβόρο και απαιτητικό project;
Δεν είναι ότι δούλευα συνεχόμενα πάνω σε αυτό το project όλα αυτά τα χρόνια. Νομίζω η πραγματική ερώτηση είναι: πώς ισορροπείς την προσωπική σου ζωή με μια δημιουργική ζωή; Γιατί, τα όρια μεταξύ τους είναι φυσικό να θολώνουν. Με τον καιρό, έμαθα να κατηγοριοποιώ λίγο τη ζωή μου όσο γίνεται. Όταν περνάω χρόνο με την οικογένειά μου ή με φίλους, δεν θέλω να σκέφτομαι τη φωτογραφία. Και αυτό δεν ήρθε εύκολα, αλλά αναγνωρίζω ότι είναι ψυχαναγκαστικό να προσπαθώ να τραβήξω μια φωτογραφία σε μια στιγμή ηρεμίας. Από την άλλη, είναι κάτι που ζω και αναπνέω. Και οι άνθρωποι γύρω μου το γνωρίζουν, έχω σχεδόν πάντα μια κάμερα μαζί μου. Υπάρχουν στιγμές που είναι η κατάλληλη ώρα για μια φωτογραφία, και άλλες που απλώς… δεν είναι.
Αν μπορούσες να συνοψίσεις την έκθεση με μία λέξη ή φράση, ποια θα ήταν;
Η Κυπρούλλα μας.
Υπάρχει συνέχεια για αυτό το project ή θεωρείς ότι έκλεισε ένας κύκλος;
Κάτι τέτοιο, ναι, ολοκληρώνεται, αλλά μόνο ως αυτή η εκδοχή του. Δεν πρόκειται ποτέ να σταματήσω να φωτογραφίζω την Κύπρο. Για την ακρίβεια, όλα τα μεγάλα project μου τα υλοποιώ εδώ. Και το επόμενο βιβλίο μου θα αφορά ξανά την Κύπρο, απλώς θα είναι διαφορετικό. Αλλάζω την προσέγγιση κάθε φορά, δοκιμάζω κάτι άλλο. Η Κύπρος, όμως, παραμένει η πηγή της έμπνευσής μου. Τη βρίσκω ατελείωτα ενδιαφέρουσα.
Aspelia Naturalis Cover
Ποιο είναι το επόμενο σου καλλιτεχνικό όνειρο;
Δεν θα πω ότι δεν έχω όνειρα, φυσικά και έχω. Απλώς δεν δομώ τη σκέψη μου με αυτόν τον τρόπο, γιατί είναι εύκολο να παρασυρθείς από μεγάλα, μακροπρόθεσμα όνειρα. Εγώ προτιμώ να δουλεύω προς στόχους που είναι ρεαλιστικοί και υλοποιήσιμοι μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια — όπως η έκδοση του επόμενου μου βιβλίου, που αναμένεται να κυκλοφορήσει σε μερικά χρόνια, αλλά και οι επόμενες εκθέσεις και δημιουργικά projects. Αυτό με κρατά σε κίνηση και σε επαφή με την ουσία της δουλειάς.
Σε μια εποχή που όλα κινούνται γρήγορα και επιφανειακά, ο φακός του Silvio μάς υπενθυμίζει την αξία του να παρατηρείς: αληθινά, βαθιά, ουσιαστικά. Βγαίνοντας από την έκθεση, δεν κρατούσα απλώς εικόνες· κρατούσα μια αίσθηση: πως η Κύπρος, αν κοιτάξεις λίγο πιο προσεκτικά, μπορεί να σε μαγέψει ξανά από την αρχή.
