Δέσποινα Άσπρου
Έπειτα από την υπόθεση του βιασμού 24χρονης κοπέλας σε ξενοδοχείο της Θεσσαλονίκης την παραμονή Πρωτοχρονιάς που είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, συζητιέται έντονα και για ακόμη μια φορά, το θέμα του βιασμού και των σεξουαλικών παρενοχλήσεων. Την ίδια στιγμή, μάλιστα, δεν είναι λίγοι αυτοί που δυστυχώς αναρωτιούνται τι έκανε η συγκεκριμένη κοπέλα στην σουίτα του ξενοδοχείου με τρεις άγνωστους άντρες, επιρρίπτοντάς της με αυτό τον τρόπο ευθύνες και καλλιεργώντας συνάμα την κουλτούρα του βιασμού. Με αφορμή τα γεγονότα, ας δούμε για άλλη μια φορά τι είναι ο βιασμός και ας εμπεδώσουμε πως το όχι, σε οποιαδήποτε στιγμή και αν έρθει, σημαίνει όχι.
Διαβάστε επίσης: Βιασμός στην Θεσσαλονίκη: «Με γλυκόλογα με έβαλαν στο ασανσέρ»
Τι είναι βιασμός;
Ο βιασμός, δυστυχως, είναι το μόνο έγκλημα που αντί να στοχοποιηθεί ο δράστης, στιγματίζεται το θύμα και θεωρητικά ορίζεται ως την ανεπιθύμητη σεξουαλική πράξη, με ή χωρίς διείσδυση, με τον σύντροφο ή με έναν ξένο, με ή χωρίς σωματική βία. Αν και στερεοτυπικά στο μυαλό των περισσότερων ο βιασμός έρχεται μετά από άγριο κηνύγι ενός άντρα προς μια αθώα και ανυπεράσπιστη γυναίκα σε έναν σκοτεινό δρόμο, στην ουσία κάθε άλλο παρά αυτό συμβαίνει. Αφορά την οποιαδήποτε κατάσταση όπου δεν υπάρχει συναίνεση.
Η κουλτούρα του βιασμού
Η κουλτούρα του βιασμού βασίζεται στο victim blaming και βάση της ιδεολογίας αυτής, η γυναίκα βιάζεται με δική της ευθύνη. Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με άπειρες μελέτες που έγιναν κατά διαστήματα, υπάρχει η πεποίθηση ότι οι άντρες δεν μπορούν να τιθασεύσουν τις ορμές τους και ως έρμαια των πρωτόγονων ενστίκτων τους δεν μπορούν να υποκύψουν στους πειρασμούς, οπότε οι γυναίκες πρέπει να προσέχουν, να μην ντύνονται προκλητικά, να μην βγαίνουν μόνες και γενικώς, να μην προκαλούν εφόσον επιθυμούν να αποφύγουν τον βιασμό. Ω, ναι.
Κι όμως, το όχι σημαίνει όχι.
Παρά το ότι η κουλτούρα του βιασμού έχει πολλούς "υποστηριχτές", καλό είναι να αντιληφθούμε πως το όχι, κάθε φορά που λέγεται, σημαίνει το αυτονόητο και ας ξαναπούμε πως οι εκφάνσεις του μισογυνισμού και της κουλτούρας του βιασμού είναι συνδυασμένες με την τοξική αρρενωπότητα. Τίποτα παραπάνω, τίποτα σωστό.
Με αφορμή τα όσα ακούγονται και συνάμα γίνονται, ας θυμηθούμε ένα ωραίο ποστ που είδαμε πριν από περίπου ένα χρόνο στον λογαριασμό της Έλενας Ακρίτα.
«Όταν λες Όχι είναι Όχι.
Όταν λες ναι κι αλλάζεις γνώμη είναι Όχι.
Όταν τον ακολουθείς στο δωμάτιο κι αλλάζεις γνώμη είναι Όχι.
Όταν βγάζεις τα ρούχα σου κι αλλάζεις γνώμη είναι Όχι.
Όταν πέφτεις στο κρεβάτι κι αλλάζεις γνώμη είναι Όχι.
Μπορείς να πεις Όχι όποτε θέλεις, όποτε κρίνεις, όποτε το αισθάνεσαι, όποτε σου ζητήσει κάτι που δεν θέλεις, όποτε σε πιέσει, όποτε σε πονέσει, σε εξοργίσει, σε ξενερώσει, σε τρομάξει.
Όχι σημαίνει Όχι. Δεν σημαίνει ναι, δεν σημαίνει ίσως, δεν σημαίνει μπορεί, δεν σημαίνει κάτσε και θα δούμε.
Όχι σημαίνει Όχι.
Όλα τα άλλα είναι βιασμός.
Για να τελειώνουμε».
«Τι φορούσες όταν σε βίασαν;»
Βλέποντας πως οι βιασμοί δεν έχουν τελειωμό, ας θυμηθούμε την έκθεση με ρούχα θυμάτων βιασμού θέλει να καταρρίψει ένα τρομερό στερεότυπο και είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Η έκθεση περιλαμβάνει 18 outfits, που δημιουργήθηκαν με βάση τις περιγραφές που έδωσαν άτομα τα οποία επέζησαν από σεξουαλικές επιθέσεις στο Kansas University. Μεταξύ των συνόλων, βλέπουμε πυτζάμες, φόρμες, t-shirt, τζιν παντελόνια και μερικά φορέματα και όλα συνοδεύονται από ένα σημείωμα του θύματος της επίθεσης.
«Θέλουμε να καταστρέψουμε τα στερεότυπα σχετικά με τον βιασμό. Όλοι έχουμε τζιν και t-shirt στη ντουλάπα μας και το σημαντικότερο είναι πως είμαστε ελεύθεροι να φορέσουμε ό,τι θέλουμε», εξηγεί η Yasmina El Moutouk. «Η ερώτηση "τι φορούσες;" είναι μια παγκόσμια ερώτηση, όπου κι αν κατοικείς. Είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε στον κόσμο πως πρόκειται για μια άχρηστη ερώτηση που κάνει κακό στα θύματα», ανέφερε κάποιος από τους υπεύθυνους της έκθεσης.
Ποια είναι τα βασικά βήματα για να κάνουμε εμείς αν είμαστε εμείς θύμα σεξουαλικής κακοποίησης ή κάποιο κοντινό μας πρόσωπο:
Καταρχάς επιβάλλεται να συνειδητοποιήσουμε την κατάσταση και για κανένα λόγο να μην επιρρίψουμε ευθύνες στον εαυτό μας. Σύμφωνα με την Αστυνομία Κύπρου, μπορείς να καταγγείλεις περίπτωση σεξουαλικής κακοποίησης στα εξής σημεία:
Στον πλησιέστερο Αστυνομικό Σταθμό.
Στο πλησιέστερο επαρχιακό Τμήμα Ανιχνεύσεως Εγκλημάτων (ΤΑΕ).
Στο Γραφείο Χειρισμού Θεμάτων Βίας στην Οικογένεια και Κακοποίησης Ανηλίκων (τηλ. 22808442), Αρχηγείο Αστυνομίας (Λευκωσία), Τμήμα Καταπολέμησης Εγκλήματος.
Τι θα γίνει όταν προβώ σε καταγγελία σε Αστυνομικό Σταθμό (ή σε ΤΑΕ);
Ο/Η αστυνομικός που θα σας εξυπηρετήσει θα σας ζητήσει κάποια βασικά στοιχεία και πληροφορίες για το καταγγελλόμενο περιστατικό και για επηρεαζόμενα πρόσωπα (παιδί και οικογένειά του, ύποπτος/η), καθώς και στοιχεία επικοινωνίας μαζί τους. Θα τα καταγράψει σε ένα ειδικό έντυπο και θα το διαβιβάσει άμεσα στο Αρχηγείο Αστυνομίας για να διερευνηθεί από την ειδική Ανακριτική Ομάδα. Όπου αυτό χρειάζεται, θα ενημερώσει και τηλεφωνικά άμεσα την Ανακριτική Ομάδα. Αν η καταγγελία αφορά παιδί που είναι υπό τη φροντίδα/επίβλεψή σας, δεν χρειάζεται απαραίτητα να είναι μαζί σας στον Αστυνομικό Σταθμό κατά το χρόνο της καταγγελίας.
