Πάρις Δημητριάδης
Είναι οφθαλμοφανές πως η κινηματογραφική βιομηχανία διάγει φέτος παραγωγική περίοδο, καθώς πολλές είναι οι ταινίες της χρονιάς που προκαλούν αίσθηση και συζητιούνται.
Ανάμεσα σε αυτές συγκαταλέγεται σίγουρα το φιλμ «Ζώνη Ενδιαφέροντος», ένα εγχείρημα του Βρετανού δημιουργού Johathan Glazer, που έχει τιμηθεί με το μεγάλο βραβείο στο Φεστιβάλ Καννών και είναι υποψήφιο για πέντε συνολικά Όσκαρ και συγκεκριμένα Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Διασκευασμένου Σεναρίου, Διεθνούς Ταινίας και Ήχου.
Έχοντας δει την ταινία στο σινεμά τις προάλλες, μπορώ, νομίζω, να αντιληφθώ τους λόγους της δημοφιλίας της και κυρίως τη σημασία που έχει μια ταινία με το συγκεκριμένο περιεχόμενο και σκηνοθετική προσέγγιση να γίνεται viral, να βραβεύεται, να προωθείται και να αναδεικνύεται, στην παρούσα χρονική συγκυρία και στιγμή, όπου η εποχή του τρόμου, όπως ήταν η περίοδος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, άρχισε να επανεμφανίζει τα απειλητικά σημάδια της, με τους αιματηρούς πολέμους που έχουν δυστυχώς επιστρέψει σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή.
Η υπόθεση της ταινίας έχει να κάνει με το Ολοκαύτωμα, δεν πρόκειται όμως για μια πρόσθετη κινηματογραφική απόπειρα να μπούμε ως θεατές στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και να αντικρίσουμε τη φρίκη πρόσωπο με πρόσωπο. Αντιθέτως, η ταινία του Glazer στρέφει το βλέμμα αποκλειστικά στα τεκταινόμενα που λαμβάνουν χώρα λίγα μέτρα έξω από το Άουσβιτς: Στην πολυτελή έπαυλη του διοικητή του στρατοπέδου, Ρούντολφ Ες, όπου ο ίδιος και η πολυμελής οικογένειά του ζουν μια ονειρική, γαλήνια ζωή, την ώρα που σε απόσταση αναπνοής εκατομμύρια αθώοι άμαχοι, υπό την εποπτεία του, κακοποιούνται καθημερινά και οδηγούνται σε θαλάμους αερίων.
Τα βασανιστήρια, οι καταναγκαστικές εργασίες, οι θάνατοι και τα κρεματόρια δεν εμφανίζονται όμως ποτέ. Για όση ώρα διαρκεί η ταινία βλέπουμε μόνο την προβοκατόρικα ειδυλλιακή ζωή του διοικητή του στρατοπέδου και της γυναίκας του Χέντγουικ, που ζουν με τα παιδιά τους και άλλα οικεία τους πρόσωπο σε ένα ευρύχωρο και άνετο, πολυτελές σπίτι, με πανέμορφο κήπο, δίπλα από την περίφραξη του στρατοπέδου.
Τα πλάνα από το στρατόπεδο είναι ακίνητα και μακρινά και το μοναδικό σκηνοθετικό εύρημα που υπενθυμίζει τον θεατή τι γίνεται μέσα στο στρατόπεδο είναι η θέαση των μακάβριων φουγάρων με τον μαύρο καπνό. Σε ορισμένες περιπτώσεις, κι εδώ ίσως εντοπίζεται η σκηνοθετική πρωτοτυπία της υπόθεσης, ακούγονται πυροβολισμοί, κλάματα, φωνές και βουητά, που περνούν όμως χωρίς να διαταράσσουν την καθημερινότητα της γερμανικής οικογένειας και χωρίς να προκαλείται ιδιαίτερη αναστάτωση. Η ατομική ζώνη ενδιαφέροντος γίνεται συνεπώς εξωφρενικά ατομικιστική και φανερώνει πόσο επικίνδυνη μπορεί να καταντήσει, όταν η διαβόητη κοινοτοπία του κακού ανάγεται σε κανόνα. Καμία ενσυναίσθηση, κανένα συναίσθημα, κανένα νοιάξιμο για τα δεινά του γείτονα. Μόνο αποκτήνωση και όλεθρος, που δεν γίνεται όμως αντιληπτή μέσα από ειδεχθείς πράξεις αλλά από τις εξίσου ειδεχθείς απραξίες μας.
Τόσο χαρισάμενη ζωή φαίνεται μάλιστα να ζούσε η σύζυγος του Διοικητή στο Άουσβιτς, που όταν ο άντρας της μετατίθεται σε άλλη περιοχή για δουλειά αντιστέκεται σθεναρά και του ζητά να μείνει αυτή και τα παιδά τους εκεί, καθώς θεωρεί το μέρος ιδανικό για να μεγαλώνουν τα βλαστάρια της. Συγκλονιστικό αποδεικνύεται και το φινάλε της ταινίας, όπου με εύστοχη σημειολογία μεταφερόμαστε σε συνεργείο καθαρισμού που εργάζεται στο Άουσβιτς, σήμερα.
Σύμφωνα με δημοσίευμα στο Αθηνόραμα, το μεγάλο βραβείο στο φετινό Φεστιβάλ Καννών δόθηκε στην ταινία «Ζώνη Ενδιαφέροντος» για «ένα συγκλονιστικό ταξίδι στην καρδιά του σκοταδιού, όπου φρίκη, γαλήνη, γενοκτονία και γλυκιά ζωή αγκαλιάζονται με ένα αποστασιοποιημένο τρόπο, ο οποίος αναδεικνύει με μεγαλοφυή λιτότητα τον πυρήνα του ιστορικού κακού».
Η ταινία έχει βασιστεί σε ομότιτλο μυθιστόρημα που είχε κυκλοφορήσει το 2014.
Δείτε το τρέιλερ:
Ο Ρούντολφ Ες που διετέλεσε διοικητής του Άουσβιτς είχε χαρακτηριστεί ως συνεπής… «επαγγελματίας» καθώς ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε το εντομοκτόνο αέριο Zyklon B για τη μαζική εξόντωση κρατουμένων, ως μια πιο αποτελεσματική αλλά και πιο οικονομική μέθοδος για «ξεμπέρδεμα» και για υλοποίηση της «Τελικής Λύσης».
Τον Δεκέμβριο του 1943 ανέλαβε επικεφαλής της κύριας οικονομικής και διοικητικής υπηρεσίας των Ες Ες και το 1944 επέστρεψε στο Άουσβιτς για να επισπεύσει την διαδικασία της Τελικής Λύσης. Συνελήφθη το 1946 από τους Βρετανούς και στη δίκη του, κατηγορούμενος για μαζική δολοφονία τρεισήμισι εκατομμυρίων απάντησε με εμβληματική απάθεια πως: «οι νεκροί ήταν μόνο δυόμισι. Οι υπόλοιποι πέθαναν από αρρώστιες και ασιτία».
