Μαρία Καραμάνου
Ήταν πρωί Κυριακής, 14 Αυγούστου 2005, όταν η ειδησεογραφία της Ελλάδας και της Κύπρου «πάγωσε» από μία είδηση που έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία μέσα στον Δεκαπενταύγουστο, το Boeing 737-300 της κυπριακής Helios Airways, εκτελώντας την πτήση HCY 522 από Λάρνακα προς Αθήνα (με τελικό προορισμό την Πράγα), συνετρίβη σε λοφώδη περιοχή του Γραμματικού Αττικής. Ο απολογισμός, 121 νεκροί, ανάμεσά τους 22 παιδιά, κατέστησε το δυστύχημα το πιο πολύνεκρο στην αεροπορική ιστορία των δύο χωρών.
Το χρονικό μιας «πτήσης-φάντασμα»
Το αεροσκάφος απογειώθηκε στις 09:07 τοπική ώρα από Λάρνακα και λίγα λεπτά μετά ήχησε ένας συναγερμός που το πλήρωμα παρερμήνευσε. Στις 10:15, εισερχόμενο στον ελληνικό εναέριο χώρο, δεν ανταποκρινόταν στις κλήσεις των ελεγκτών. Μαχητικά F-16 απογειώθηκαν για αναγνώριση και στις 11:18 έκαναν οπτική επαφή με ένα ακυβέρνητο Boeing, με τις μάσκες οξυγόνου κατεβασμένες και τους πιλότους λιπόθυμους.
Η μοναδική ανθρώπινη παρουσία που διακρινόταν να κινείται ήταν ο αεροσυνοδός Ανδρέας Προδρόμου, με εκπαίδευση πιλότου, ο οποίος προσπάθησε απεγνωσμένα να πάρει τον έλεγχο. Στις 12:04, με τους κινητήρες σβησμένους λόγω εξάντλησης καυσίμων, το αεροσκάφος συνετρίβη, αφήνοντας πίσω του μια πλαγιά γεμάτη συντρίμμια και μια ολόκληρη κοινωνία βυθισμένη στο πένθος.
Τα αίτια και οι παραλείψεις
Η έρευνα αποκάλυψε μια αλυσίδα σφαλμάτων, το σύστημα συμπίεσης είχε μείνει στη χειροκίνητη ρύθμιση από τεχνικό έλεγχο και δεν επανήλθε σε αυτόματη λειτουργία, ενώ ο ήχος του συναγερμού υποπίεσης ήταν ίδιος με εκείνον του συναγερμού απογείωσης, μπερδεύοντας το πλήρωμα. Η υποξία που ακολούθησε οδήγησε σε απώλεια αισθήσεων των πιλότων και αδυναμία ελέγχου του αεροσκάφους.
Η έρευνα άσκησε κριτική τόσο στην εταιρεία για ελλείψεις στην εκπαίδευση και τις διαδικασίες ασφαλείας, όσο και στην Boeing για την ασάφεια στα εγχειρίδια και τον σχεδιασμό των προειδοποιητικών σημάτων. Παράλληλα, το Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας της Κύπρου και οι ευρωπαϊκοί εποπτικοί φορείς επικρίθηκαν για την αδράνεια τους παρά τις επανειλημμένες ενδείξεις προβλημάτων.
Οι δικαστικές μάχες
Στην Κύπρο, τα πέντε στελέχη της Helios που κατηγορήθηκαν αθωώθηκαν το 2013 λόγω ανεπαρκούς τεκμηρίωσης. Στην Ελλάδα, ωστόσο, τέσσερα στελέχη κρίθηκαν ένοχα και καταδικάστηκαν αρχικά σε ποινές-ρεκόρ (124 χρόνια), οι οποίες αργότερα μετατράπηκαν σε εξαγοράσιμες δεκαετείς. Παράλληλα, συγγενείς των θυμάτων κινήθηκαν νομικά και κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας, οδηγώντας σε αποζημιώσεις μέσω διακανονισμών.
Σήμερα, 20 χρόνια μετά, η πτήση 522 παραμένει χαραγμένη στη συλλογική μνήμη, μάλιστα υπάρχει το 13λεπτο του Discovery Channel, που δείχνει το χρονικό της πτήσης.
