Πάρις Δημητριάδης
Τον Απρίλιο του 1965 το περιοδικό Life κυκλοφόρησε έχοντας στο εξώφυλλο μία φωτογραφία που ονομάστηκε ως η καλύτερη και σημαντικότερη φωτογραφία του περασμένου αιώνα.
Η φωτογραφία με τίτλο «Εμβρυο 18 Εβδομάδων» προκάλεσε πάταγο και φρενίτιδα και πριν καλά κυκλοφορήσει το τεύχος εξαντλήθηκε.
Είχε προηγηθεί, έντεκα χρόνια πριν, στο ίδιο περιοδικό, η δημοσίευση μιας άλλης φωτογραφία που είχε αποτελέσει το έναυσμα.
Στο τεύχος του 1965, έγραφε: «Δέκα χρόνια πριν, ένας Σουηδός φωτογράφος με το όνομα Lennart Nilsson μας είπε ότι θα φωτογράφιζε έγχρωμα τα στάδια της ανθρώπινης αναπαραγωγής από τη γονιμοποίηση μέχρι λίγο πριν τη γέννα. Ήταν αδύνατο για εμάς να μην εκφράσουμε σε έναν βαθμό τον σκεπτικισμό μας για τις πιθανότητες επιτυχίας του αλλά ο Nilsson δεν άκουγε τίποτα. Απλά είπε “Όταν τελειώσω το θέμα, θα σάς το φέρω”. Ο Lennart κράτησε την υπόσχεσή του. Πέταξε στη Νέα Υόρκη από την Στοκχόλμη και έφερε την περιέργως όμορφη και επιστημονικά μοναδική έγχρωμη συλλογή αυτού του τεύχους».
View this post on Instagram
Αργότερα, οι φωτογραφίες έγιναν μέρος του βιβλίου «A Child is Born», ένα από τα πιο δημοφιλή σε πωλήσεις φωτογραφικά βιβλία που έχει μεταφραστεί σε 20 γλώσσες. Γιατί, όμως, η φωτογραφία του εξωφύλλου, με το έμβρυο μέσα στον αμνιακό σάκο, ξεχωρίζει σε σχέση με τις υπόλοιπες;
Σύμφωνα με δημοσίευμα στο protagon, αυτό συμβαίνει επειδή πρόκειται για τη μοναδική από τις φωτογραφίες του Nilsson όπου το έμβρυο βρισκόταν στη ζωή. Όλα τα υπόλοιπα πορτρέτα ήταν μωρών που, σύμφωνα με το Life «είχαν αφαιρεθεί χειρουργικά για μία σειρά διαφορετικών ιατρικών λόγων».
«Με πλήρες χρώμα και με κρυστάλλινη λεπτομέρεια, η φωτογραφία παρουσίασε ένα έμβρυο στον αμνιακό σάκο του, με τον ομφάλιο λώρο του να κάμπτεται κοντά στον πλακούντα. Το αγέννητο παιδί επιπλέει σ’ ένα φαινομενικά αστρικό σκηνικό, φαίνεται ευάλωτο, αλλά γαλήνιο. Τα μάτια του είναι κλειστά και οι μικροσκοπικές, τέλεια διαμορφωμένες γροθιές του είναι κολλημένες στο στήθος του», συνεχίζει το άρθρο.
Η φωτογραφία αυτή είναι μία από τις πολλές που δείχνουν αγέννητα μωρά στη διάσημη σειρά του περιοδικού. Τα περισσότερα από τα μωρά που φωτογράφισε ο Νίλσον τελικά δεν κατάφεραν να επιζήσουν. Όμως οι φωτογραφίες του κατάφεραν να συλλάβουν και να αποδώσουν την ανθρώπινη φύση των αγέννητων μωρών, σε μια εποχή που δεν υπήρχαν οι υπέρηχοι, με καταπληκτική λεπτομέρεια, τόσο στην ασπρόμαυρη όσο και στην έγχρωμη έκδοσή τους.
«Ηταν μία φωτογραφία γεμάτη ζωή, χρώματα και πεντακάθαρες λεπτομέρειες, που απεικόνιζε ένα έμβρυο μέσα στον αμνιακό σάκο και τον ομφάλιο λώρο συνδεδεμένο με τον πλακούντα. Το αγέννητο μωρό φαίνεται σαν να βρίσκεται μπροστά από ένα διαστημικό φόντο, με πρόσωπο ευάλωτο και γαλήνιο συνάμα. Τα μάτια του είναι κλειστά και τα χέρια του δύο γροθιές που συγκρατούν το στήθος».
Το «Έμβρυο 18 Εβδομάδων» αποτέλεσε ωστόσο μία από τις καλύτερες φωτογραφίες του εικοστού αιώνα, με τεράστια απήχηση στο κοινό, όχι μόνο λόγω της θεματολογίας της αλλά και επειδή είχε γίνει χρήση πολύ υψηλών τεχνολογικών στάνταρ, ακόμη και για τα σημερινά δεδομένα.
View this post on Instagram
Αυτό συνέβη διότι ο φωτορεπόρτερ συνεργάστηκε με δύο ειδικούς στην ενδοσκόπηση, τον Karl Storz και τον Jungners Optiska, ώστε να δημιουργήσουν οπτικούς σωλήνες με φακούς macro και οπτική ευρείας γωνίας που θα έμπαιναν στο σώμα της γυναίκας και θα έφταναν μέχρι τη μήτρα. Φυσικά όλο το σύστημα ήταν ειδικά κατασκευασμένο, ώστε να μπορεί να εισαχθεί στο σώμα της εγκύου και χωρίς να βλάψει το έμβρυο.
Η τεχνολογία υπερήχων υπήρχε το 1956 στη Γλασκόβη, όμως χρησιμοποιούνταν μόνο για διαγνωστικούς σκοπούς. Και επίσης δεν ήταν δυνατό να απαθανατίσουν το έμβρυο.
Ο Nilsson έφυγε από τη ζωή το 2017, ενώ πρώτα είχε φροντίσει να αίρει την απαγόρευση χρήσης των φωτογραφιών του, ώστε αυτές να μπορούν να συμπεριληφθούν σε εκθέσεις και συλλογές μουσείων.
Ο λόγος που είχε θέσει την απαγόρευση ήταν το γεγονός ότι από την δεκαετία του ’70 και μετά οι φωτογραφίες του άρχισαν να πολιτικοποιούνται και να χρησιμοποιούνται ως αφίσες κατά των εκτρώσεων.
