Εξ αφορμής της παγκόσμιας μέρας θεάτρου ο φωτογράφος και δημοσιογράφος Γιώργος Χριστοφόρου παρουσιάζει το πρότζεκτ «Καθρέφτης». Ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από τα λόγια της Δέσποινας Μπεμπεδέλη στο πλαίσιο της συνέντευξης που έδωσε για το πρότζεκτ. Πρόκειται για 4 πορτρέτα ανθρώπων που σχετίζονται με το θέατρο και έχουν γράψει τη δική τους ιστορία στον χώρο αυτό. Δέσποινα Μπεμπεδέλη, Κώστας Δημητρίου, Πόπη Αβραάμ και Παναγιώτης Μπουγιούρης καταθέτουν τις δικές τους απόψεις για το θέατρο.
Κώστας Δημητρίου (Σκηνοθέτης - Ηθοποιός): Στη σκηνοθεσία δεν είναι μόνο η μελέτη, χρειάζεται να κάνεις περισσότερη έρευνα από τον ηθοποιό. Είναι σημαντικό να γνωρίζεις την εποχή που διαδραματίζεται η υπόθεση και να έχεις πλήρη γνώση του έργου. Ένας σκηνοθέτης πρέπει να είναι έξυπνος, δεν αρκεί μόνο το ταλέντο, πρέπει να μπορεί να διαλέξει τα κατάλληλα άτομα για τον ανάλογο ρόλο. Εγώ προσωπικά κάνω αρκετή μελέτη από πριν και φροντίζω να εξηγώ καλά στον ηθοποιό τον ρόλο του. Η εξυπνάδα ενός σκηνοθέτη είναι να μην προσπαθήσεις να κάνεις τον «έξυπνο» στον ηθοποιό, πρέπει να συζητάς μαζί του για όλα όσα αφορούν τον ρόλο του. Οι περισσότεροι καλοί σκηνοθέτες είναι μελετημένοι και έξυπνοι και ξέρουν να χειριστούν μια παράσταση. Οι συνεργάτες σου πρέπει να είναι ομοϊδεάτες για να υπάρχει ένα συνονθύλευμα συνεργασιών με ένα κοινό παρονομαστή για να υπάρχει συνέχεια. Να υπάρχει αρχή, μέση και τέλος. Παλιά αγωνιζόμασταν όλοι για να ανεβάσουμε τον πήχη και αγωνιζόμασταν πολύ σκληρά, τώρα ο πήχης είναι πολύ χαμηλός. Ο κόσμος παλιά γέμιζε τα θέατρα, μέχρι και 1000 άτομα. Τώρα πας σε πρεμιέρα και βλέπεις 150 άτομα. Είναι εντελώς αυτό που νιώθει ο ηθοποιός όταν παίζει μπροστά από γεμάτο κοινό. Υπήρχε μεγάλος αλληλοσεβασμός μεταξύ των συναδέλφων, ρωτούσαμε ο ένας τον άλλο να μάς συμβουλέψουν πώς ήμασταν για να διορθώσουμε τα λάθη μας. Το θέατρο είναι σαν μια ομάδα ποδοσφαίρου: αν υπάρχει συνεργασία μεταξύ των ποδοσφαιριστών, θα έρθει και η επιτυχία. Το θέατρο είναι ένα σύνολο πολιτισμικής γνώσης, εθίμων των ανθρώπων και τρόπος ζωής όλου του κόσμου. Σε κάθε παράσταση διδάσκεις τον θεατή για τα όσα διαδραματίζονται στην τότε εποχή. Θέλει πολλή σχολαστικότητα και επιμέλεια για να καταφέρεις να ανεβάσεις μια παράσταση.
Πόπη Αβραάμ (Ηθοποιός): Σε κάθε φάση της ζωής μου σημαίνει κάτι άλλο το θέατρο για εμένα, το μόνο σίγουρο είναι πως είναι ένα δύσβατο μονοπάτι προς τη γνώση. Νιώθω πως έχω τελειώσει οκτώ πανεπιστήμια μαζί, μπορεί και παραπάνω. Όχι πανεπιστήμια γνώσης όπως πολλές φορές καθορίζουμε τη γνώση, αλλά γνώσεις εις βάθος της ψυχής του ανθρώπου, που άλλωστε αυτό πραγματεύεται το θέατρο. Είναι λυτρωτικό, σε ελευθερώνει, σού λύνει τα εκφραστικά σου μέσα, τον ψυχισμό σου, σε χορταίνει ζωή το θέατρο. Είναι συμπυκνωμένη ζωή. Σε μαθαίνει πώς να ζεις. Όλα αυτά είναι πολύ λίγα για να περιγράψω το θέατρο. Είναι πολύ περισσότερα.
Παναγιώτης Μπουγιούρης (Ηθοποιός): Πάντα είχα στο μυαλό μου τη σκηνοθεσία, ακόμα και ως ηθοποιός λειτουργώ σαν μικρός σκηνοθέτης, αυτοσκηνοθετούμαι, ή -αν θέλεις- βλέπω την ερμηνεία μου από απόσταση και σκέφτομαι τι οδηγία θα έδινα στον εαυτό μου ή σε κάποιον άλλο συνάδελφο για τον ρόλο αυτό. Σκηνοθέτησα πέρσι για πρώτη φορά στο πλαίσιο ενός διαγωνιστικού θεατρικού αναλογίου και καταφέραμε να κερδίσουμε την πρώτη θέση. Είδα τα πράγματα σε μια πιο σωστή βάση και μπορώ να πω ότι ήταν μια μικρή επιβράβευση πρώτιστα για το έργο και στη συνέχεια για τη δική μου συμβολή, μιας και εγώ επέλεξα τους συνεργάτες αυτής της παράστασης.
Κακά τα ψέματα, το θέατρο είναι η δουλειά του ηθοποιού, όχι πως άλλες πτυχές δεν είναι, απλώς υπάρχει αυτή η παρεξήγηση πως υποτιμάει κανείς άλλες δραστηριότητες του ηθοποιού. Εγώ προσωπικά δεν θα μπορούσα να πω αυτό το πράγμα, μιας και ένα μεγάλο μέρος της καριέρας μου και της επιτυχίας μου το οφείλω στις συνεργασίες μου με την τηλεόραση. Αλλά όταν λέω πως η δουλειά μας είναι το θέατρο, εννοώ πως εκεί ψήνονται τα μέσα του ηθοποιού, εκεί εκπαιδεύεται και ψήνεται. Η βάση του ηθοποιού είναι το θέατρο. Ακόμα και οι καλύτεροι σεναριογράφοι του κινηματογράφου σ’ ένα πολύ μεγάλο ποσοστό τους έχουν υπάρξει θεατρικοί συγγραφείς.
Ως καλλιτέχνης θα υπηρετώ πάντα το θέατρο, βγήκα μέσα από το θέατρο, προτού καν κάνω τηλεόραση και έχω κάνει αρκετές συνεργασίες στο Εθνικό Θέατρο και πάντα κοιτούσα να μην υποκύπτω σε ευκολίες προσπαθώντας να εξαργυρώσω μια επιτυχία από την τηλεόραση στο θέατρο. Ίσα-ίσα, προσπαθώ το κοινό που με αγάπησε στην τηλεόραση να το φέρω στο θέατρο για να δει κάτι άλλο από εμένα αλλά και να μάθει περισσότερα πράγματα για το θέατρο που ίσως αγνοούσε. Είμαι στην Κύπρο και σε αυτή την παράσταση από επιλογή και νιώθω τιμή που είμαι εδώ στην Κύπρο και συνεργάζομαι με τον ΘΟΚ.
Φωτογραφία: Δανάη Κωτσάκη
Δέποινα Μπεμπεδέλη (Ηθοποιός): Το θέατρο αποτελεί την υψηλότερη τέχνη που υπάρχει, γιατί το θέατρο κλείνει τις υπόλοιπες τέχνες, γιατί βλέποντας μια παράσταση δεν παρακολουθούμε μόνο τον λόγο και την ιστορία του συγγραφέα, βλέπουμε εικαστικά την παράσταση. Είναι σύνθετη τέχνη και αποτελεί γέννημα της αθηναϊκής δημοκρατίας. Δημοκρατία και θέατρο είναι ταυτόσημα, καθώς αποτελεί βήμα της ελευθερίας του λόγου και της έκφρασης. Μέσα από μια παράσταση το θέατρο, εκτός από το να ψυχαγωγεί μπορεί και διδάσκει. Το θέατρο ως διά μαγείας κινητοποιεί τον θεατή, τον ευαισθητοποιεί, τού ξυπνά τη συνείδησή του. Ένα έργο θεατρικό μπορεί να είναι και είναι πιο δυνατό από ένα πολιτικό λόγο. Γιατί ο θεατής δεν ακούει δημαγωγία, διδακτισμό, συνθήματα, παρακολουθεί μια ιστορία. Μέσα από τις πράξεις και τις ιστορίες των ηρώων παίρνει μηνύματα και αυτό τον αφυπνίζει. Τον κάνει σιγά-σιγά να γίνεται συνειδητός πολίτης. Είναι το σχολείο που ευφραίνοντας την ψυχή μας συγχρόνως μάς κάνει καλύτερους ανθρώπους. Φυσικά το θέατρο δεν θα σώσει την ανθρωπότητα. Αν μπορούσε, θα το είχε κάνει. Το θέατρο είναι ο καθρέφτης ενός λαού, το βαρόμετρο του πολιτισμού του.
Το θέατρο στην Κύπρο έχει αναπτυχθεί πάρα πολύ. Από το 1969, που εργάζομαι στην Κύπρο μέχρι σήμερα έχουν γίνει τεράστια άλματα. Το θέατρο εδώ στην Κύπρο μπορώ να πω ότι σε πολύ μεγάλο βαθμό επιτελεί το έργο του, το κοινωνικό του καθήκον.
Το θέατρο έχει βοηθήσει πάρα πολύ έτσι ώστε να ορθοποδήσει η Κύπρος ως ανεξάρτητο κράτος. Είναι σε τέτοιο βαθμό ανεπτυγμένο που σε πολλές περιπτώσεις έχει γίνει πρότυπο και στον ελλαδικό χώρο. Ακόμα και στο εξωτερικό οι θίασοι διακρίνονται, που αυτό κάτι σημαίνει. Ως άνθρωπος του θεάτρου και νιώθοντας τον παλμό των θεατών νιώθω πως έχουμε πολύ συνειδητοποιημένο κοινό. Όσο πιο συχνά πηγαίνει στο θέατρο ο κόσμος, τόσο καλύτερος θα γίνεται. Το πιστεύω χωρίς να θέλω να φαίνεται σαν ρομαντισμός ή μια ουτοπία.
