Η ζωηρή πόλη, οι σπουδαίοι αρχαιολογικοί χώροι, τα άγρια βουνά του Νότου. Το Ηράκλειο, πλούσιο σε εμπειρίες, έχει τον τρόπο να κερδίζει τον επισκέπτη.
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Κόντρα στα κλισέ
Συμβαίνει κάτι παράξενο εδώ. Όσο κι αν αναπλάθεται, όσο κι αν ομορφαίνει, συνεχίζει να κατηγορείται για ασχήμια, σαν από συνήθεια. Κόντρα στις προκαταλήψεις, το Ηράκλειο με κάποιον μαγικό τρόπο –αθόρυβα– σε κερδίζει. Ίσως γιατί απλώς περνάς καλά εκεί. Κάνεις μια βόλτα στο ιστορικό κέντρο και λίγο μετά πίνεις ρακές με τις καινούργιες σου παρέες.
Η διοικητική πρωτεύουσα της Κρήτης κουβαλά τεράστια ιστορία, που ξεκινά από τη μινωική εποχή, αφού ήταν ένα από τα επίνεια της Κνωσού. Μεγάλο λιμάνι και κέντρο του νησιού έγινε στα χέρια των Σαρακηνών πειρατών και διατηρήθηκε ως τέτοιο και επί Ενετών. Τα σημάδια των τελευταίων είναι εμφανή στην άναρχα χτισμένη μεγαλούπολη και είναι ενταγμένα στην καθημερινότητα των ντόπιων. Και γι’ αυτό εδώ περισσότερο συνυπάρχεις με τα μνημεία παρά τα επισκέπτεσαι.
Η βόλτα που θα κάνετε οπωσδήποτε είναι στο ιστορικό κέντρο. Η πλακόστρωτη οδός 25ης Αυγούστου ξεκινά από το ενετικό λιμάνι και καταλήγει στη διάσημη πλατεία Λιονταριών. Τα πάντα εδώ είναι περιποιημένα. Νεοκλασικά κτίρια, ο ναός του Αγίου Τίτου με τα βιτρό, η Λότζια: λέσχη των ευγενών Ενετών τότε, δημαρχείο σήμερα και σημείο όπου ντόπιοι και επισκέπτες κάθονται για χάζι. Οι καφετέριες και τα εμπορικά μαγαζιά γύρω από το σιντριβάνι με τα λιοντάρια είναι πάντα γεμάτα κόσμο – καθίστε οπωσδήποτε στον Κιρκόρ (τηλ. 2810-242705) για μπουγάτσα με κρέμα ή τυρί. Τα τραπεζάκια γεμίζουν και αδειάζουν αμέτρητες φορές μέσα στη μέρα.
Έπειτα μπείτε στην οδό Κοραή και χαθείτε στους πεζόδρομους με τις καλόγουστες καφετέριες και τα ρακάδικα, το βασίλειο των χιλιάδων φοιτητών της πόλης. Αν ακούσετε κρητική μουσική, θα προέρχεται από το ιστορικό δισκοπωλείο του Αεράκη (Κοραή 14), όπου πατέρας και γιος θα σας μυήσουν στην κρητική παράδοση. Η οδός 1866, αντίθετα, είναι πιο τουριστική, αφού αποτελεί την παλιά αγορά. Δεκάδες τουριστικά καταστήματα, αλλά και μανάβικα, τυροπωλεία, καφεκοπτεία κ.ά., στριμώχνονται σε λίγα μόνο μέτρα, μεταφέροντας μια αύρα από το παρελθόν – καθίστε στο καφενείο του Σαρανταυγά (στον αριθμό 61) και απολαύστε την.
Ο Κούλες στο ενετικό λιμάνι. (Φωτογραφία: ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΜΕΡΑΚΟΣ)
Μια άλλη ξακουστή βόλτα είναι στο ενετικό λιμάνι και στον Κούλε, το ενετικό καστράκι που αναστηλώθηκε πρόσφατα και το οποίο μπορείτε να περιηγηθείτε και εσωτερικά. Μπορείτε επίσης να περπατήσετε στον κυματοθραύστη, το «κορδόνι» όπως το λένε οι ντόπιοι, ή πάνω στα τείχη της πόλης (7 χλμ.).
Ο τάφος του Καζαντζάκη στον προμαχώνα Μαρτινέγκο. (Φωτογραφία: ΟΛΓΑ ΧΑΡΑΜΗ)
Η διαδρομή με τα χωμάτινα μονοπάτια φτάνει σε μήκος τα 4 χλμ. και είναι πολύ ιδιαίτερη. Κάθε προμαχώνας και πύλη αξίζει μια στάση, αλλά ειδικά στον Μαρτινέγκο, όπου βρίσκεται και ο τάφος του Καζαντζάκη, θα καθίσετε για αγνάντι. Και η τάφρος αξίζει την επίσκεψή σας, αφού έχει διαμορφωθεί σαν πάρκο. Επίσης, τα μουσεία είναι κι αυτά λόγος να έρθει κανείς στο Ηράκλειο: Αρχαιολογικό, Ιστορικό, Χριστιανικής Τέχνης, Εθνολογίας, Φυσικής Ιστορίας, είναι όλα και όμορφα και πολύ ενδιαφέροντα.
10 Στάσεις
1. Η μία και μοναδική Κνωσός
Υπήρξε η έδρα του βασιλιά Μίνωα και είναι το μεγαλύτερο ανάκτορο της μινωικής περιόδου, έκτασης 22.000 τ.μ. Η πόλη της Κνωσού, γύρω από το παλάτι, κατοικήθηκε αδιάλειπτα από τα τέλη της 7ης χιλιετίας έως και τα ρωμαϊκά χρόνια και η μεγάλη ακμή της τοποθετείται στο 1600 π.Χ., εποχή κατά την οποία φαίνεται να φιλοξενούσε 80.000 κατοίκους. Η ανασκαφή και η αναστήλωση πραγματοποιήθηκαν από τον Άγγλο αρχαιολόγο Άρθουρ Έβανς. Ακόμα και σήμερα μπορείτε να θαυμάσετε ολόκληρες αίθουσες με εντυπωσιακές τοιχογραφίες και έντονα χρώματα, επαύλεις και άλλες οικίες.
Info: Η Κνωσός απέχει από το Ηράκλειο 5 χλμ. Τηλ. 2810-231940, καθημερινά 08.00-17.00, εισιτήριο: 15 ευρώ.
Στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού. (Φωτογραφία: ΟΛΓΑ ΧΑΡΑΜΗ)
2. Η ζωή στον βυθό
Η επίσκεψη στο Cretaquarium είναι από τις ομορφότερες εμπειρίες που μπορείτε να ζήσετε στην Κρήτη. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα ενυδρεία της Ευρώπης, με έκταση 5.000 τ.μ., και είναι διαμορφωμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να νιώθετε ότι βρίσκεστε στον βυθό της θάλασσας. Καρχαρίες, ροφοί και 2.000 ακόμα θαλάσσια όντα από 200 διαφορετικά είδη κυκλοφορούν γύρω σας μέσα σε δεξαμενές, σε μια υποβλητική ατμόσφαιρα που συναρπάζει.
Ιnfo: Γούρνες, 15 χλμ. ανατολικά του Ηρακλείου. Τηλ. 2810-337788, www.cretaquarium.gr, καθημερινά 09.30-21.00. Εισιτήριο: 9 ευρώ, παιδιά από 5 ετών: 6 ευρώ.
Βουτιά στο... Aquarium. (Φωτογραφία: ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΜΕΡΑΚΟΣ)
3. Πιάστε κορυφή
Ο Κόφινας είναι η ψηλότερη κορυφή των Αστερουσίων, στα νότια του νομού, στα 1.230 μ. υψόμετρο, ωστόσο δεν χρειάζεται να κοπιάσετε πολύ για να την κατακτήσετε. Αρκεί να περπατήσετε-σκαρφαλώσετε για 15 λεπτά από το εκκλησάκι Παναγιάς Κεράς, όπου φτάνει το αυτοκίνητο. Η θέα από εκεί προς όλες τις κατευθύνσεις είναι συγκλονιστική: η απεραντοσύνη του Λιβυκού πελάγους από τη μια, η πεδιάδα της Μεσαράς και ο Ψηλορείτης από την άλλη. Οι Mινωίτες είχαν ιδρύσει εδώ ένα ιερό κορυφής, ωστόσο η λατρεία συνεχίστηκε στους χριστιανικούς χρόνους με το εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού, που θα δείτε και σήμερα. Παραμονή της γιορτής του μάλιστα, στις 13 Σεπτέμβρη, επιβιώνει εδώ μια πανάρχαια τελετή δεντρολατρείας: από τις «μηλίτσες του Κόφινα», όπως αποκαλούνται τα τρία δέντρα στη βόρεια πλευρά του βουνού, κόβονται καρποί, αγιάζονται, περιφέρονται στην κορυφή κι έπειτα καταναλώνονται από τους πιστούς.
Ιnfo: Ο Κόφινας απέχει 59 χλμ. από το Ηράκλειο.
4. Ένας ξενώνας-χωριό
Τα Καπετανιανά είναι το ωραιότερο χωριό των Αστερουσίων χάρη στις αναστηλώσεις των παλιών σπιτιών, που αποτελούν μέρος του ξενώνα και εστιατορίου Θαλόρη των Μάρκου και Μάνου Σκορδαλάκη. Το χωριό ζωντάνεψε και αποτελεί εξαιρετική βάση για τις εξορμήσεις στον Νότο του Ηρακλείου. Εκτός από βόλτες στα σοκάκια και αγνάντι στη θάλασσα και στην κωνική κορυφή του Κόφινα, μπορείτε να δείτε και την Παναγιά την Καπετανιανή, ενώ μην παραλείψετε μια επίσκεψη και στο επίνειό τους, τον Αϊ-Γιάννη. Η φιδογυριστή διαδρομή είναι υπέροχη και οι τρεις παραλίες ενδιαφέρουσες, ωστόσο τις εντυπώσεις εδώ κάτω κλέβει το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη, που είναι χτισμένο μέσα στον βράχο, στη θέση αρχαίου Ασκληπιείου, και είναι τοιχογραφημένο και εξωτερικά.
Ιnfo: τηλ. 28930-41762, www.thalori.com. Τα Καπετανιανά απέχουν από το Ηράκλειο 63 χλμ.
Τα Καπετανιανά και η κορυφή του όρους Κόφινας. (Φωτογραφία: © ΟΛΓΑ ΧΑΡΑΜΗ)
5. Στα χνάρια των χίπηδων
Οι σπηλιές στα Μάταλα υπήρξαν προϊστορικές κατοικίες και χρησιμοποιήθηκαν ως τάφοι κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, ωστόσο έγιναν διάσημες χάρη στους χίπι που έκαναν την παραλία... σπίτι τους από το 1965 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Σήμερα ο περιφραγμένος χώρος πάνω από την ωραία παραλία γεμίζει επισκέπτες που παρατηρούν εκστασιασμένοι το ιδιότυπο διαχρονικό καταφύγιο. Μέσα στα βράχια θα παρατηρήσετε τις λαξεύσεις που μαρτυρούν τη χρήση του χώρου για ταφές σε παλαιότερες εποχές, αλλά και ζωγραφιές ή χαραγμένα ονόματα των παιδιών των λουλουδιών.
Info: Τα Μάταλα απέχουν από το Ηράκλειο 69 χλμ.
Εξερεύνηση στα Μάταλα. (Φωτογραφία: ΟΛΓΑ ΧΑΡΑΜΗ)
6. Οι Άγιοι Δέκα και η Γόρτυνα
Η Γόρτυνα ήταν η πρωτεύουσα της Κρήτης στους ρωμαϊκούς χρόνους, απλώνεται σε έκταση 4.000 στρ. γύρω από το χωριό Άγιοι Δέκα και κατοικήθηκε αδιάκοπα για 6.000 χρόνια. Τα μνημεία όλων των εποχών περιλαμβάνουν το Ωδείο (1ος αι. μ.Χ.), τον εντυπωσιακό ναό του Αγίου Τίτου (6ος αι. μ.Χ.), το Ιερό των Αιγυπτιακών Θεοτήτων (1ος-2ος αι. μ.Χ.), τον ναό του Απόλλωνα (7ος αι. π.Χ.), το Πραιτώριο (1ος αι. μ.Χ.) και τη σπουδαία Μεγάλη Επιγραφή του 450 π.Χ. με Κώδικα Δικαίου βασισμένο στα μινωικά πρότυπα – θα τον εντοπίσετε στον βόρειο τοίχο του Ωδείου. Εκτός από τον αρχαιολογικό χώρο, αξίζει να κάνετε και μια βόλτα στο χωριό, με την εκκλησία των Αγίων Δέκα γύρω από μια γραφική γειτονιά με παλιά σπίτια, πολλά από τα οποία είναι βαμμένα με έντονα χρώματα.
Info: τηλ. 28920-31144, καθημερινά 08.00-20.00, εισιτήριο για τον αρχαιολογικό χώρο: 6 ευρώ. Οι Άγιοι Δέκα απέχουν από το Ηράκλειο 45 χλμ.
7. Εκεί στον Νότο
Το άγνωστο πρόσωπο του νομού Ηρακλείου βρίσκεται στον Νότο και περιλαμβάνει την ευρύτερη περιοχή των Αστερουσίων. Οι διαδρομές στους χωματόδρομους των εντυπωσιακών βουνών προσφέρουν μοναδική μυστηριακή αίσθηση. Χαράδρες και γκρεμοί, αλλόκοτα βράχια, άγονες πλαγιές, φαράγγια και εκπληκτικές αμμουδιές σάς περιμένουν πάντα με φόντο το Λιβυκό ή Νότιο Κρητικό πέλαγος.
Ένα από τα ωραιότερα κομμάτια διαδρομών είναι εκείνο που ενώνει τα Καπετανιανά με την Τρυπητή. Η ίδια η Τρυπητή έχει ένα εντυπωσιακό φαράγγι, ανάμεσα από τα τοιχώματα του οποίου περνάει το αυτοκίνητο, και μια ωραία παραλία. Από εκεί μπορείτε να συνεχίσετε για τον πιο τουριστικό Λέντα. Οι ωραιότερες παραλίες ωστόσο είναι το Αγιοφάραγγο και το Βαθύ, τις οποίες θα προσεγγίσετε από τη Μονή Οδηγήτριας. Για το Αγιοφάραγγο θα χρειαστεί να περπατήσετε 20-30 λεπτά σε βατό μονοπάτι, κατά μήκος του οποίου θα δείτε το εκκλησάκι του Αγίου Αντωνίου του 14ου αιώνα.
Info: Το Αγιοφάραγγο απέχει από το Ηράκλειο 75 χλμ.
Το Βαθύ είναι μία από τις ωραιότερες παραλίες του νομού Ηρακλείου. (Φωτογραφία: © SHUTTERSTOCK)
8. Δύο μαγαζιά-έκπληξη
Μια απρόσμενη έκπληξη σας περιμένει στον μικρό οικισμό του Κουσέ, 60 χλμ. νoτιοδυτικά του Ηρακλείου. Ένα κουκλίστικο μαγαζί, πολύχρωμο και μοσχοβολιστό: το Βότανο του Γιάννη Γιαννούτσου, που ήρθε στην Κρήτη από τη Θεσσαλονίκη πριν από δέκα χρόνια. Τα αμέτρητα βάζα που περιέχουν θεραπευτικά βότανα και μείγματα μπαχαρικών, τα σαπούνια και τα αιθέρια έλαια, τα έργα τέχνης στους τοίχους, η θέα στον κάμπο της Μεσαράς κάνουν τον χώρο ιδιαίτερα γαλήνιο, ενώ οι συζητήσεις με τον ίδιο τον Γιάννη μπορούν να κρατήσουν... ώρες. Εδώ άλλωστε στεγαζόταν το παλιό καφενείο του χωριού, την αύρα του οποίου κουβαλά.
Μιλώντας για καφενεία, στο διπλανό χωριό Σίβας θα βρείτε ένα πολύ ιδιαίτερο πάνω στον κεντρικό δρόμο. Θα το αναγνωρίσετε από την πράσινη πρόσοψη με το μεγάλο δέντρο, μια φουντωτή πιπεριά! Στο εσωτερικό του θα εντυπωσιαστείτε από τις εικόνες που καλύπτουν κάθε εκατοστό των τοίχων του και είναι φωτογραφίες από έργα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, αλλά και ενσταντανέ από παρέες του μαγαζιού. Θα συνοδεύσετε τη ρακή σας με μεζέ που περιλαμβάνει από στραγάλια έως αγκινάρες και κρίταμο.
Info: Bότανο, τηλ. 28920-42295, botano.gr. Το χωριό Σίβας απέχει από το Ηράκλειο 63 χλμ.
9. Οι πρίνοι που έγιναν δέντρα
Σε απόσταση 45 χλμ. νοτιοδυτικά του Ηρακλείου, στην περιοχή της Ρίζας του Ψηλορείτη, βρίσκεται το δάσος του Ρούβα, το μεγαλύτερο πρινοδάσος της Ευρώπης, με πρίνους που έχουν ξεπεράσει τη θαμνώδη μορφή και έχουν γίνει πραγματικά δέντρα. Ο διαμορφωμένος χώρος στο εκκλησάκι του Αϊ-Γιάννη ενδείκνυται για εκδρομή –και για τα γλέντια των ντόπιων–, ενώ από εκείνο το σημείο ξεκινά και το ωραίο φαράγγι του Αγίου Νικολάου και μια πεζοπορική διαδρομή μήκους 5 χλμ. που καταλήγει στη λίμνη Ζαρού ή Βοτόμου (μπορείτε να την προσεγγίσετε και με το αυτοκίνητο). Αυτή, με τη σειρά της, έχει αναδειχθεί σε χώρο αναψυχής με πάγκους για πικνίκ, αλλά και αρκετές ταβέρνες. Είναι γνωστή για την πηγή που την τροφοδοτεί, το νερό της οποίας εμφιαλώνεται και έχει βραβευτεί για την ποιότητά του.
Info: Η λίμνη Ζαρού απέχει από το Ηράκλειο 48 χλμ.
Εκλεκτό κρασί με θέα στον αμπελώνα-ελαιώνα του Οινοποιείου Μπουτάρη.
10. Μεθυστικό Σκαλάνι
Ο φημισμένος αμπελώνας του Ηρακλείου περιλαμβάνει τρεις ζώνες ονομασίας προέλευσης –Πεζά, Αρχάνες και Δάφνες– και πάμπολλα οινοποιεία που αξίζει να επισκεφτείτε ακολουθώντας τους Δρόμους του Κρασιού Ηρακλείου (www.winesofcrete.gr). Ξεχωρίζουμε το Oινοποιείο Μπουτάρη στο Σκαλάνι, 8 χλμ. από την πόλη, που μάλιστα το 2008 βραβεύτηκε ως το καλύτερο ευρωπαϊκό οινοποιείο από το αμερικανικό περιοδικό Wine Enthusiast, ενώ έχει αποσπάσει πολλές διακρίσεις από το Wine & Spirits. Περιηγηθείτε στους καλόγουστους χώρους και στον αμπελώνα 70 στρεμμάτων, δοκιμάστε τα εκλεκτά κρασιά και μείνετε σε κάποια από τις πολυτελείς οικίες που διαθέτει. Λίγα χιλιόμετρα νοτιότερα αξίζει να δείτε το χωριό Αρχάνες: πλακόστρωτα σοκάκια, πολύχρωμα αναστηλωμένα σπίτια, λουλουδιασμένες αυλές το καθιστούν από τους ομορφότερους οικισμούς της Κρήτης, ενώ αποτελούν μια σπάνια περίπτωση σωστής αξιοποίησης χρηματοδοτικών προγραμμάτων, γεγονός που τους χάρισε το Ευρωπαϊκό Βραβείο Ανάπλασης Χωριού.
Info: Οινοποιείο Mπουτάρη, τηλ. 2810-731617, www.boutari.gr, www.scalanihills.gr. Οι Αρχάνες απέχουν από το Ηράκλειο 15 χλμ
Διαβάστε περισσότερα εδώ.
