Άννα Πολυβίου
Στις 23 Ιουνίου 2025, το αμερικανικής κατασκευής τηλεσκόπιο Vera C. Rubin., εγκατεστημένο στην κορυφή του όρους Cerro Pachón στις Άνδεις της Χιλής, παρουσίασε στον κόσμο την πρώτη του εντυπωσιακή φωτογραφία: μια λεπτομερής άποψη του νεφελώματος Trifid και του Lagoon, δύο περιοχών έντονου σχηματισμού άστρων, σε απόσταση περίπου 9.000 ετών φωτός από τη Γη.
Το τηλεσκόπιο Vera C. Rubin δεν είναι απλώς ένα ακόμη επιστημονικό τηλεσκόπιο, είναι ένα από τα πιο φιλόδοξα εγχειρήματα της σύγχρονης αστρονομίας. Η κάμερα του διαθέτει ανάλυση 3.200 megapixel –πρόκειται για τη μεγαλύτερη ψηφιακή κάμερα που έχει κατασκευαστεί ποτέ- με μέγεθος αντίστοιχο ενός μικρού αυτοκινήτου και βάρος σχεδόν τρεις τόνους. Κατασκευάστηκε στο Εθνικό Εργαστήριο SLAC των ΗΠΑ και είναι ικανή να εντοπίζει αντικείμενα 100 εκατομμύρια φορές πιο αμυδρά από αυτά που μπορούμε να δούμε με γυμνό μάτι.
Το οπτικό του σύστημα αποτελείται από τρία κάτοπτρα και σχεδιάστηκε ώστε να προσφέρει εξαιρετικά καθαρές και ευρείες εικόνες του ουρανού. Η κάθε λήψη καλύπτει μια τεράστια περιοχή του ουρανού και επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να εντοπίζονται αυτόματα οποιεσδήποτε αλλαγές, από συγκρούσεις αστεροειδών μέχρι μεταβλητά άστρα ή υπερκαινοφανείς αστέρες.
Η μεγάλη αποστολή
Το Rubin έχει αναλάβει το φιλόδοξο έργο της Δεκαετούς Έρευνας του Ουρανού (LSST - Legacy Survey of Space and Time). Μέσω αυτής, το τηλεσκόπιο θα φωτογραφίζει ολόκληρο τον νότιο ουρανό κάθε τρεις ημέρες για τα επόμενα δέκα χρόνια. Κάθε νύχτα, πραγματοποιεί εκατοντάδες λήψεις διάρκειας 15 δευτερολέπτων, με ένα μόλις 5 δευτερολέπτων διάλειμμα μεταξύ τους. Σε διάρκεια μιας μόνο νύχτας, μπορεί να σαρώσει χιλιάδες τετραγωνικές μοίρες ουρανού.
Η πληροφορία που θα συγκεντρωθεί θα φτάσει τα 20 terabytes την ημέρα, οδηγώντας σε έναν πρωτοφανή χάρτη του σύμπαντος που όχι μόνο θα είναι λεπτομερής, αλλά και «ζωντανός», καταγράφοντας την εξέλιξη και τις μεταβολές των αστρονομικών σωμάτων με την πάροδο του χρόνου.
Η επιστημονική ομάδα του Rubin περιλαμβάνει χιλιάδες επιστήμονες από όλο τον κόσμο. Ανάμεσά τους, η Elana Urbach, υπεύθυνη για τη λειτουργία του τηλεσκοπίου, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Χρειαζόμαστε εξαιρετικά ευκρινείς εικόνες - το φως των αστεριών είναι αρκετό, αν έχουμε τα σωστά εργαλεία». Από την πλευρά του, ο Guillem Megias, οπτικός ειδικός του προγράμματος, χαρακτήρισε το εγχείρημα ως «το αποκορύφωμα των προσπαθειών μιας ολόκληρης γενιάς αστρονόμων».
