Με αφορμή την σημερινή απαγωγή παιδιού 3χρονου παιδιού από το English Nursury School στη Δασούπολη στην Λευκωσία, επικοινωνήσαμε με το γραφείο Επιτρόπου Προστασίας του παιδιού ώστε να ενημερωθούμε για το ποια είναι η σωστή αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών.
Οι συχνές απαγωγές παιδιών γυναικών νυμφευμένων με υπηκόους τρίτων χωρών και οι τρόποι αντιμετώπισής τους.
Για σκοπούς συζήτησης του εν λόγω θέματος, επισημαίνεται ότι,
α) ο διαχωρισμός των γονιών θα πρέπει να γίνεται, όχι με βάση την καταγωγή τους από τρίτες χώρες, αλλά με το κατά πόσο οι χώρες καταγωγής τους είναι Συμβαλλόμενες ή Μη-Συμβαλλόμενες στη Σύμβαση της Χάγης του 1980 για τα αστικά θέματα της διεθνούς απαγωγής παιδιών. Επισυνάπτεται ο κατάλογος των Συμβαλλόμενων χωρών.
β) το θέμα επηρεάζει και παιδιά αντρών νυμφευμένων με υπηκόους χωρών Μη-Συμβαλλομένων στη Σύμβαση.
Νομικό Πλαίσιο:
1. Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, την οποία η Δημοκρατία κύρωσε (μετά την ψήφιση του Νόμου 243/1990) και, κατά συνέπεια τη δεσμεύει με αυξημένη ισχύ έναντι οποιουδήποτε εθνικού νόμου, επιβάλλει ότι, σε όλες τις αποφάσεις που αφορούν στα παιδιά, είτε αυτές λαμβάνονται από δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς κοινωνικής προστασίας, είτε από τα δικαστήρια, τις διοικητικές αρχές ή από τα νομοθετικά όργανα, πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη το συμφέρον του παιδιού [Άρθρο 3 (1)].
2. Κάτω από τη Σύμβαση, τα Συμβαλλόμενα Κράτη μεριμνούν ώστε το παιδί να μην αποχωρίζεται από τους γονείς του, παρά τη θέλησή τους, εκτός εάν οι αρμόδιες αρχές αποφασίσουν, με την επιφύλαξη δικαστικής αναθεώρησης και σύμφωνα με τους εφαρμοζόμενους νόμους και διαδικασίες, ότι ο χωρισμός αυτός είναι αναγκαίος για το συμφέρον του παιδιού. Μια τέτοια απόφαση μπορεί να είναι αναγκαία σε ειδικές περιπτώσεις, για παράδειγμα, όταν οι γονείς κακομεταχειρίζονται ή παραμελούν το παιδί, ή όταν ζουν χωριστά και πρέπει να ληφθεί απόφαση σχετικά με τον τόπο διαμονής του παιδιού. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη σέβονται το δικαίωμα του παιδιού που ζει χωριστά από τους δυο γονείς του ή από τον έναν από αυτούς, να διατηρεί κανονικά προσωπικές σχέσεις και να έχει άμεση επαφή με τους δυο γονείς του, εκτός εάν αυτό είναι αντίθετο με το συμφέρον του παιδιού.
3. Δυνάμει της Σύμβασης, τα Συμβαλλόμενα Κράτη καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την εξασφάλιση της αναγνώρισης της αρχής, σύμφωνα με την οποία και οι δύο γονείς είναι από κοινού υπεύθυνοι για την ανατροφή του παιδιού και την ανάπτυξή του. Η ευθύνη για την ανατροφή του παιδιού και για την ανάπτυξή του ανήκει κατά κύριο λόγο στους γονείς, ή κατά περίπτωση, στους νόμιμους εκπροσώπους του. Το συμφέρον του παιδιού πρέπει να αποτελεί τη βασική τους μέριμνα. Για την εγγύηση και την προώθηση των δικαιωμάτων που εκφράζονται στην παρούσα Σύμβαση, τα Συμβαλλόμενα Κράτη παρέχουν την κατάλληλη βοήθεια στους γονείς και στους νόμιμους εκπροσώπους του παιδιού, κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους για την ανατροφή του παιδιού, και εξασφαλίζουν τη δημιουργία οργανισμών, ιδρυμάτων και υπηρεσιών επιφορτισμένων να μεριμνούν για την ευημερία των παιδιών.
4. Το κράτος οφείλει, επίσης, να παίρνει μέτρα εναντίον των παράνομων μετακινήσεων παιδιών στο εξωτερικό και εναντίον της μη επανόδου τους και για το σκοπό αυτό να ευνοεί τη σύναψη διμερών ή πολυμερών συμφωνιών ή την προσχώρηση στις ήδη υπάρχουσες συμφωνίες.
5. Περαιτέρω, οποιαδήποτε αίτηση από ένα παιδί ή από τους γονείς του για την είσοδο στο κράτος ή την έξοδο από αυτό με σκοπό την οικογενειακή επανένωση θα πρέπει να αντιμετωπίζεται από το κράτος με θετικότητα, ανθρωπισμό και σπουδή.
6. Σκοπός της Σύμβασης για τις Αστικές Πτυχές της Διεθνούς Απαγωγής Παιδιών που συνομολογήθηκε στη Χάγη στις 25.10.1980, στην οποία η Κυπριακή Δημοκρατία έχει κυρωθεί με το νόμο 11 (iii) του 1994, είναι α) να διασφαλίσει την άμεση επιστροφή των παιδιών που παράνομα μετακινήθηκαν ή κατακρατήθηκαν σε οποιοδήποτε από τα συμβαλλόμενα κράτη, και β) να εξασφαλίσει ότι τα δικαιώματα φύλαξης και επικοινωνίας βάσει της νομοθεσίας ενός συμβαλλόμενου κράτους γίνονται σεβαστά στα άλλα συμβαλλόμενα κράτη. Για την εφαρμογή της Σύμβασης αυτής το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχει ορισθεί ως Κεντρική Αρχή και συνεργάζεται με τις αντίστοιχες Κεντρικές Αρχές των άλλων συμβαλλόμενων μερών. Η εν λόγω Σύμβαση ισχύει μεταξύ της Δημοκρατίας και των πιο κάτω κρατών, για τις οποίες η Δημοκρατία έχει δηλώσει ότι αποδέχεται την προσχώρησή τους.
7. Σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα, τα σχετικά, με το θέμα, αδικήματα προβλέπονται στα πιο κάτω άρθρα:
- Όποιος ενώ ασκεί κοινή κηδεμονία ανήλικου με άλλο ή άλλα πρόσωπα, μεταφέρει το ανήλικο πρόσωπο εκτός των ορίων της Δημοκρατίας, χωρίς τη συναίνεση του άλλου ή των άλλων νομίμων κηδεμόνων του, θεωρείται ότι αρπάζει το ανήλικο πρόσωπο από το νόμιμο κηδεμόνα του».
- Όποιος αρπάζει πρόσωπο από τη Δημοκρατία ή από νόμιμη κηδεμονία, είναι ένοχος κακουργήματος και υπόκειται σε φυλάκιση επτά χρόνων και σε χρηματική ποινή».
- Όποιος αρπάζει ή απαγάγει άλλο, με σκοπό να προκαλέσει τον κρυφό και άδικο περιορισμό αυτού, είναι ένοχος κακουργήματος και υπόκειται σε φυλάκιση επτά χρόνων».
Εισηγήσεις:
Ενόψει των σοβαρών προβλημάτων που φαίνεται να υπάρχουν σε σχέση με απαγωγές παιδιών, εισηγούμαι όπως,
I. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως και η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Κύπρου στην ΕΕ, να συνεχίσουν να παρακολουθούν το θέμα της αποδοχής προσχώρησης της Ρωσίας στη Σύμβαση και στο βαθμό που είναι δυνατό, να προβαίνουν στις ανάλογες ενέργειες, επαφές και/ή πιέσεις για την οριστική διευθέτησή του.
II. Παράλληλα, να επισπευτούν οι διαδικασίες για λήψη απόφασης σε πολιτικό επίπεδο κατά πόσον η Κύπρος θα προχωρήσει σε μονομερή αποδοχή της Ρωσίας, όπως έπραξαν άλλα κράτη μέλη της Ε.Ε.
III. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, μέσα από το ρόλο του για ρύθμιση νομικών θεμάτων και απονομή της δικαιοσύνης που απαιτούν συνεργασία με άλλες χώρες, τόσο στον τομέα του αστικού όσο και του ποινικού δικαίου, πρέπει να προχωρήσει στη ρύθμιση των νομικών πτυχών του θέματος των απαγωγών, μέσω της συνομολόγησης διμερών συμβάσεων δικαστικής συνεργασίας με χώρες Μη Συμβαλλόμενες στη Σύμβαση της Χάγης και της μελέτης και προώθησης της προσχώρησης της Κύπρου σε πολυμερείς διεθνείς συμβάσεις.
IV. Να ζητείται η εμπλοκή των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας για επικοινωνία με τις Διεθνείς Κοινωνικές Υπηρεσίες, όπου αυτό είναι εφικτό, για διερεύνηση των συνθηκών διαβίωσης των παιδιών που μεταφέρονται σε χώρα Μη-Συμβαλλόμενη, για μεσολάβηση ώστε να επιτευχθεί επικοινωνία μεταξύ του παιδιού και του άλλου γονιού και για διευκόλυνση, όπου χρειάζεται, των διαδικασιών επιστροφής του παιδιού στη χώρα καταγωγής του.
V. Τα αρμόδια Υπουργεία (Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, Εσωτερικών, Εξωτερικών), ανάλογα με την περίπτωση, να προβούν στις ενέργειες που ενδείκνυται για τη διεξαγωγή των απαραίτητων ελέγχων, τόσο στις νόμιμες εξόδους από τη χώρα (λιμάνια, αεροδρόμια) όσο και στις εξόδους προς τις περιοχές που δεν ελέγχονται από την Κυπριακή Δημοκρατία, κατά το δυνατόν.
VI. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, μέσα από σχετικό ενημερωτικό έντυπο να παρέχει στους ενδιαφερόμενους όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τις ενέργειες στις οποίες απαιτείται ο γονιός να προβεί για τον επαναπατρισμό των παιδιών του.
VII. Ο Δικηγορικός Σύλλογος να ενημερώσει τα μέλη του ως προς τις νομικές διαδικασίες που απαιτούνται σε περιπτώσεις απαγωγής σε χώρες μη-Συμβαλλόμενες στη Σύμβαση της Χάγης.
