Μαρία Καραμάνου
Η 24χρονη Κύπρια Ελένη Χαρίτωνος, μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον όπου το διάστημα φάνταζε κάτι μακρινό, σχεδόν απρόσιτο. Όμως εκείνη δεν το είδε ποτέ έτσι. Από παιδί λάτρευε τις ταινίες για το διάστημα, και πολύ γρήγορα συνειδητοποίησε ότι τα μαθηματικά, η μεγάλη της αγάπη, ήταν το κλειδί για να ανοίξει τις πόρτες του.
Μάλιστα, στο πλαίσιο του συνεδρίου Digital Agenda Cyprus Summit 2025, μίλησε ως κύρια ομιλήτρια με θέμα «Following Your Dreams». Αφοσιωμένη στην προώθηση των STEM, μέσα από δράσεις ευαισθητοποίησης, εκπαίδευσης και ενημέρωσης του κοινού με μακροπρόθεσμους στόχους να συμβάλει σε ερευνητικά προγράμματα για μακροχρόνιες αποστολές στο διάστημα και κάποια μέρα να υποβάλει αίτηση ως αστροναύτης.
Ξεκίνησε τις σπουδές της στη Στατιστική και τα Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, πειραματίστηκε με τα χρηματοοικονομικά, αλλά γρήγορα κατάλαβε ότι η καρδιά της ανήκε αλλού. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μέσα σε μια εποχή αβεβαιότητας, αποφάσισε να ακολουθήσει το ένστικτό της, να φέρει τον κόσμο του διαστήματος πιο κοντά στους φοιτητές.
Με μηδενικές γνωριμίες, άνοιξε το LinkedIn, πληκτρολόγησε τη λέξη space και άρχισε να διαβάζει βιογραφικά για μέρες. Έστελνε μηνύματα, συστηνόταν, ζητούσε συμβουλές.
«Ο πολιτισμός μας είναι κάτι για το οποίο είμαι περήφανη, τον κουβαλώ όπου κι αν πάω»
Με επιμονή και όραμα, δημιούργησε την ομάδα «Students for the Exploration and Development of Space» στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, την πρώτη φοιτητική ένωση στο Ηνωμένο Βασίλειο αφιερωμένη στην εξερεύνηση του διαστήματος και στην ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού στον Άρη. Η πρωτοβουλία αυτή τής άνοιξε απίστευτες πόρτες, φέρνοντάς τη σε επαφή με κορυφαίους επιστήμονες και επαγγελματίες του διαστημικού τομέα.
Αυτό όμως ήταν μόνο η αρχή. Η Ελένη έγινε η πρώτη Κύπρια Αναλογική Αστροναύτης, συμμετέχοντας σε δύο αποστολές, μία στην Πολωνία για 19 ημέρες και μία στο Μάουνα Λόα της Χαβάης για 33 ημέρες. Για να ταξιδέψει, απευθύνθηκε στο Υφυπουργείο Καινοτομίας, όπου ο κ. Κόκκινος πίστεψε στο όραμά της και στήριξε οικονομικά τη συμμετοχή της.
Εκεί, σε ένα απομονωμένο ηφαιστειακό περιβάλλον που προσομοίωνε τις συνθήκες του Άρη, ζούσε και εργαζόταν σαν πραγματική αστροναύτης φορώντας στολή για ώρες, μεταφέροντας εξοπλισμό και πραγματοποιώντας επιστημονικές μετρήσεις μέσα σε κανάλια λάβας. Η αποστολή στη Χαβάη, που χρηματοδοτήθηκε από τον αμερικανικό στρατό, ήταν μια εμπειρία ζωής: «Ήμουν η νεότερη της ομάδας, ανάμεσα σε πιλότους της NASA, γιατρούς και στρατιωτικούς», δήλωσε, και όχι μόνο τα κατάφερε αλλά ηγήθηκε αποστολών στο πεδίο.
Από τη NASA στο εργαστήριο πυραύλων
Το ταξίδι της συνεχίστηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη Φλόριντα αποφοίτησε από το πρόγραμμα «Fundamentals of Astronautics» του Διεθνούς Ινστιτούτου Αστροναυτικών Επιστημών, ενώ στη συνέχεια έγινε δεκτή για δύο πρακτικές στη NASA, κάτι που για πολλούς φαντάζει άπιαστο όνειρο.
Στο Glenn Research Center, εργάστηκε πάνω σε λογισμικό που βελτιστοποιεί τον όγκο και το βάρος των φαρμακευτικών κιτ για μελλοντικές αποστολές στη Σελήνη ενώ στο Johnson Space Center του Τέξας, συμμετείχε σε έργα σχετικά με τα space debris, τα διαστημικά συντρίμμια που απειλούν τις τροχιές των δορυφόρων και των επανδρωμένων αποστολών. Παράλληλα, παρακολουθούσε διαλέξεις από engineers, flight controllers και directors της NASA, εκεί όπου γράφεται η ιστορία των αποστολών.
Πλέον εργάζεται στη Νέα Ζηλανδία, στο Rocket Lab, ως χειρίστρια ηλεκτρονικών λειτουργιών πυραύλων, η πρώτη γυναίκα από την Κύπρο που κατέχει αυτή τη θέση. Είναι υπεύθυνη για τον έλεγχο όλων των ηλεκτρικών συστημάτων ενός πυραύλου πριν από την εκτόξευση. Ένα επάγγελμα που απαιτεί ακρίβεια, πειθαρχία και όπως φανταζόμαστε... ατσάλινα νεύρα.
«Δεν υπάρχει φύλο στην επιστήμη, υπάρχει μόνο πάθος»
Πέρα από τα επιτεύγματά της, η Ελένη Χαρίτωνος είναι μια νέα γυναίκα που θέλει να εμπνεύσει. Το 2022 ίδρυσε στην Κύπρο το πρώτο διαστημικό εργαστήριο και ένα συνέδριο που έφερε κοντά ανθρώπους της βιομηχανίας, φοιτητές και νέους επιστήμονες.
Το μήνυμά της είναι ξεκάθαρο: «Ο πολιτισμός μας είναι κάτι για το οποίο είμαι περήφανη, τον κουβαλώ μαζί μου όπου κι αν πάω. Δεν υπάρχει φύλο στην επιστήμη, μόνο όνειρα και ρίσκο. Αν θέλεις κάτι, ρώτα, τόλμησε και κάν’ το. Το μόνο που χρειάζεται είναι να μιλάμε ο ένας στον άλλον». Μια Κύπρια που απέδειξε ότι η απόσταση από τη Γη στο διάστημα ίσως να είναι μικρότερη απ’ όσο φανταζόμαστε, αρκεί να έχεις το θάρρος να κάνεις το πρώτο βήμα.
