Στα τέλη Αυγούστου 2015, η μακάβρια ανακάλυψη 71 πτωμάτων προσφύγων και μεταναστών σε φορτηγό ψυγείο στην Αυστρία έφερε την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη αντιμέτωπη με το μέγεθος της απελπισίας των ανθρώπων που προσπαθούν να φθάσουν στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Ακολούθησε η ιστορική δήλωση της Γερμανίδας καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ «θα τα καταφέρουμε», που θεωρήθηκε ως σινιάλο προς τους εγκλωβισμένους πρόσφυγες στην Ουγγαρία να κατευθυνθούν προς τη Γερμανία.
Ένα χρόνο αργότερα, καθώς πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι έφθασαν στην Ευρώπη ζητώντας προστασία και οικονομική ασφάλεια, τι έχει απομείνει από το κλίμα αυτό; Το πρώτο εξάμηνο του 2016 πνίγηκαν στη Μεσόγειο 2.901 άνθρωποι, 37% περισσότεροι σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι, αλλά οι πνιγμοί αυτοί πέρασαν κατά κάποιον τρόπο απαρατήρητοι, σαν το ανθρωπιστικό πρόβλημα να εξαφανίστηκε επειδή μειώθηκε η δημοσιογραφική κάλυψή του.
Τα φώτα στράφηκαν στις πολιτικές εξελίξεις που έχει πυροδοτήσει το προσφυγικό σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Αυστρία, της οποίας ο καγκελάριος Φάιμαν είχε συνταχθεί πέρυσι με την ανθρωπιστική πολιτική της Ανγκελα Μέρκελ, προτού αλλάξει στάση και εν συνεχεία αντικατασταθεί. Ο «λογαριασμός» της κρίσης μπορεί να φθάσει στη χώρα μέσω των προεδρικών εκλογών του Οκτωβρίου (επαναληπτικών, γιατί οι πρώτες ακυρώθηκαν λόγω προβλημάτων στην καταμέτρηση). Στις εκλογές, ο υποψήφιος της αντιμεταναστευτικής δεξιάς Νόρμπερτ Χόφερ αναμετρείται με τον υποψήφιο των Πρασίνων Αλεξάντερ Φαν Ντερ Μπέλεν. Η Αυστρία ήταν η χώρα που οργάνωσε το κλείσιμο του λεγόμενου βαλκανικού διαδρόμου, με αποτέλεσμα να περιοριστεί αλλά όχι να διακοπεί η ροή προσφύγων και μεταναστών προς τη Βόρεια Ευρώπη.
Η κατάσταση είναι περίπου ίδια με αυτήν που ίσχυε πριν από την περυσινή μαζική ανοικτή μετακίνηση: χρήση δικτύων διακινητών για ταξίδια όλο και πιο επικίνδυνα, όλο και πιο χρονοβόρα, όλο και λιγότερες δυνατότητες απορρόφησης, υποδοχής και επαγγελματικής αποκατάστασης στις χώρες της «επαγγελίας». Δεν θα ήταν μακριά από την πραγματικότητα η παρατήρηση ότι η Ευρώπη ζει με την φρούδα ελπίδα της περιχαράκωσης.
Αδυναμία περιχαράκωσης
Μετά την ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας («θα τα καταφέρουμε») το ερώτημα είναι πότε θα αποδειχθεί η αδυναμία της περιχαράκωσης μιας ολόκληρης ηπείρου, όταν εκατομμύρια άνθρωποι είναι αναγκασμένοι ή αποφασισμένοι να μετακινηθούν. Ακόμη και η σκληροπυρηνική πολιτική της Ουγγαρίας, με την πλήρη άρνηση ανθρωπιστικής βοήθειας σε όσους έχουν εγκλωβιστεί στα σύνορά της, τις φυλακίσεις όσων διασχίζουν τα σύνορα από μη εγκεκριμένα περάσματα κ.λπ., δεν έχει φέρει το αναμενόμενο αποτέλεσμα.
Σε συνέντευξη που δημοσιεύθηκε χθες στην εφημερίδα Sueddeutsche Zeitung, η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ επεσήμανε ότι το προσφυγικό θα συνεχίσει να απασχολεί την Ευρώπη πολλά χρόνια ακόμη, ενώ έκανε αυτοκριτική για το γεγονός ότι καθυστέρησε να πιέσει για πανευρωπαϊκή λύση στο πρόβλημα. «Υπάρχουν πολιτικά ζητήματα που φαίνονται στον ορίζοντα αλλά δεν καταγράφονται ως σημαντικά από τον κόσμο μια συγκεκριμένη στιγμή. Στη Γερμανία αγνοήσαμε για πολύ το πρόβλημα και μπλοκάραμε την ανάγκη πανευρωπαϊκής λύσης», υποστήριξε η καγκελάριος.
