Το νησί της Παναγίας γράφει μια νέα σελίδα στην ιστορία του μέσα από πρωτότυπες πρωτοβουλίες, δημιουργικά νέα ξεκινήματα και ευφάνταστες δράσεις.
Η Τήνος κουβαλάει το στερεότυπο ότι την επισκέπτονται μόνο γυναίκες μεγάλης ηλικίας για προσκύνημα. Όλο και κάπου θα έχει πάρει το μάτι σου φωτογραφίες από τα πλήθη των πιστών που, ειδικά την περίοδο του Δεκαπενταύγουστου, ξεκινούν από το λιμάνι και, ακολουθώντας τη Λεωφόρο Μεγαλόχαρης, φτάνουν στην Ιερά Μονή Ευαγγελιστρίας για να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα. Όμως η Χώρα, με το αστικό οικιστικό τοπίο και τους δρόμους-παζάρια που οδηγούν στην Παναγία, είναι ίσως το μόνο σημείο της Τήνου που «σε διώχνει» από αυτήν, ειδικά αν δεν έχεις έρθει στο νησί για να εκπληρώσεις κάποιο τάμα.
«Η Παναγία είναι που μας “φύλαξε” από μια ξέφρενη εισβολή επισκεπτών», λέει η Αναστασία Δεληγιάννη, αντιδήμαρχος Τουρισμού και πρόεδρος της Τουριστικής Επιτροπής Τήνου, περιγράφοντας τη θετική επίδραση του θρησκευτικού τουρισμού στο νησί. Παρόλο που βρίσκεται στην καρδιά του Αιγαίου, δίπλα στη Μύκονο, εξελίσσεται αργά και ποιοτικά, με σταθερούς ρυθμούς, προσελκύοντας ένα «πιστό» σοφιστικέ κοινό. Ταυτόχρονα όμως η μια πλευρά της Τήνου, αυτή του προσκυνηματικού προορισμού, επισκίασε άλλες: τη φύση, τον πολιτισμό, τη γαστρονομία, τα υπέροχα χωριά του – τομείς που ενδιαφέρουν και τον ξένο επισκέπτη, μιας και η Παναγία προσελκύει κυρίως Έλληνες.
Από το 2014, δήμος και δραστήριοι σύλλογοι ξεκίνησαν ενέργειες προώθησης του νησιού σε ευρωπαϊκές χώρες, απευθύνοντας προσκλήσεις σε Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους και ταξιδιωτικούς πράκτορες. Σήμερα οι αφίξεις από το εξωτερικό έχουν αυξηθεί κατά 30% περίπου, με κυριότερες χώρες προέλευσης την Ιταλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία.
Στ’ αλήθεια δεν χρειάστηκε να δημιουργήσουν τίποτε από την αρχή. Όλα τα συστατικά ήταν πάντα εκεί... Μοναδικά φυσικά τοπία, όπως ο Βώλακας με τους πελώριους γρανιτένιους ογκόλιθους, για τους οποίους οι άνθρωποι δεν έχουν καταλήξει αν προέκυψαν από πτώση μετεωρίτη, έκρηξη ηφαιστείου ή είναι μυθικά απομεινάρια της Τιτανομαχίας.
Πτώση μετεωρίτη ή μια έκρηξη διαμόρφωσε άραγε το τοπίο του Βώλακα; ( Φωτογραφία: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΛΑΪΚΟΣ)
Υπέροχη λαϊκή τέχνη με περίτεχνα καμπαναριά, υπέρθυρα, καμάρες, περιστεριώνες και κατοικίες που «δανείζονται» τα στοιχεία των σπιτιών των πουλιών, τα χαρακτηριστικά γεωμετρικά μοτίβα από σχιστόλιθο. Εξαιρετικά μουσεία, όπως της Μαρμαροτεχνίας του ΠΙΟΠ, του Γιαννούλη Χαλεπά στον Πύργο και του Κώστα Τσόκλη στον Κάμπο. Παντού θα φας υπέροχα πιάτα, ιδιαίτερα τυριά και μοναδικά αλλαντικά, που φτιάχνονται με τον πατροπαράδοτο τρόπο στα κατώγια των σπιτιών. Κι αν ψάχνεις λίγη περιπέτεια, υπάρχει η παραλία Κολυμπήθρα με τον γάιδαρο-μασκότ και τη σχολή Tinos Surf Lessons, που μάζευε όλους τους σέρφερ των Κυκλάδων προτού τα περισσότερα νησιά οργανωθούν.
Από το αναρριχητικό πεδίο του Ξώμπουργκου όλο το νησί απλώνεται στα πόδια σου.
Αλλά και η παρέα των φίλων των extreme sports που κάθε χρόνο προσελκύει ο βράχος Ξώμπουργκου με το μεγάλης έκτασης αναρριχητικό πεδίο διαρκώς μεγαλώνει. Αντίστοιχα, οι πεζοπόροι στο «χειροποίητο νησί» –όπως το χαρακτήρισε κάποτε ο Κορνήλιος Καστοριάδης– θα βρουν μονοπάτια που περνούν από παραμυθένιους οικισμούς και καλλιεργούμενες εκτάσεις, πεδιάδες και τοπία με εντυπωσιακά γεωμορφώματα. Σε λίγους μήνες, μάλιστα, θα ολοκληρωθεί ένα μεγάλο σηματοδοτημένο δίκτυο με θεματικές διαδρομές, όπως τις σχεδιάζει αυτόν τον καιρό η κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση «Paths of Greece».
Η ΑΡΧΗ ΕΓΙΝΕ ΤΡΕΧΟΝΤΑΣ
Μία από τις δράσεις που έκαναν την αρχή και έγιναν λόγος για να έρθει κάποιος στην Τήνο ήταν ο αγώνας δρόμου Tinos Running Experience (tinosrunningexperience.gr). Ξεκίνησε το 2014, ως πρωτοβουλία ενός δρομέα που αγαπούσε το νησί, και βρήκε πολύτιμους συμπαραστάτες τον Εμποροεπαγγελματικό & Βιοτεχνικό Σύλλογο Τήνου, που ανέλαβε τη διοργάνωση. Με κύριο αγώνα τον ημιμαραθώνιο, που ξεκίνησε από τον Βώλακα και τερμάτισε στη Χώρα, το φετινό event (στις 10/6) ξεπέρασε τις 800 συμμετοχές. Κάθε χρόνο, μάλιστα, τα χωριά «μαλώνουν» για το ποιο θα αναλάβει το λεγόμενο pasta party, θα προσφέρει δηλαδή το δείπνο με βάση τα ζυμαρικά που συνήθως τρώνε οι δρομείς, την παραμονή της μεγάλης ημέρας. Όσοι δεν το πρόλαβαν μπορούν να έρθουν στις 4/9 στον αγώνα ορεινού τρεξίματος Tinos Marble Trail: Exomeria (www.tinosmarbletrail.gr), για να δοκιμάσουν τις αντοχές τους στο τοπίο από πέτρα και μάρμαρο, της Εξωμεριάς.
ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΑ ΘΑΥΜΑΤΑ
Τον περασμένο μήνα βρεθήκαμε στο Tinos Food Paths, που πραγματοποιήθηκε για τρίτη συνεχόμενη χρονιά. Δοκιμάσαμε κυκλαδίτικες λούζες στα σκοτεινά κατώγια των σπιτιών. Τραγουδήσαμε με λαούτα και βιολιά στα στενά του Τριπόταμου. Διάσημοι bartenders απόλαυσαν ένα φροντισμένο δείπνο τοπικής κουζίνας στον περίβολο ενός μοναστηριού. Άνθρωποι της γαστρονομίας εκπαίδευσαν τους ντόπιους επιχειρηματίες της εστίασης. Τηνιακές νοικοκυρές έστησαν ανοιχτά μαγειρέματα για μικρούς και μεγάλους. Η προσπάθεια του Συλλόγου Καταστημάτων Υγειονομικού Ενδιαφέροντος Τήνου, που διοργανώνει και χρηματοδοτεί αποκλειστικά τα «Μονοπάτια Γαστρονομίας», χωρίς μεγάλους χορηγούς, είναι συγκινητική. Δεν κατάφεραν μόνο να συνεργαστούν μεταξύ τους αρμονικά μάγειρες και εστιάτορες που μπορεί τα μαγαζιά τους να βρίσκονται δίπλα δίπλα – άρα διεκδικούν πιθανώς τους ίδιους πελάτες· είχαν και ευφάνταστες ιδέες για να αφηγηθούν τη γαστρονομική τους παράδοση, κάνοντας κάθε επισκέπτη κοινωνό του οράματός τους. «Είχαμε δει ότι πολύς κόσμος ταξιδεύει με αφορμή τη γαστρονομία. Εμείς είχαμε έτοιμο ένα προϊόν που άλλοι στη θέση μας θα προσπαθούσαν να εφεύρουν. Διαπιστώνουμε αύξηση του γαστρονομικού τουρισμού. Το βλέπουμε στα εστιατόριά μας, το διαπιστώνουν και οι παραγωγοί, που τα προϊόντα τους έχουν ζήτηση εκτός Τήνου. Η εσωτερική κατανάλωση έχει επίσης αυξηθεί», λένε οι διοργανωτές.
Ο Γιάννης Αρμάος του τυροκομείου San Lorenzo. (Φωτογραφία: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΛΑΪΚΟΣ)
Πράγματι, μέχρι πρότινος τηνιακά τυποποιημένα προϊόντα δεν έβρισκες εύκολα στην Αθήνα. Αυτή την ανάγκη της αγοράς ήρθαν να καλύψουν το 2014 και το 2015, αντίστοιχα, ο Γιάννης Αρμάος, με το τυροκομείο San Lorenzo, που «εξάγει» τις παραδοσιακές τοπικές συνταγές στις Κυκλάδες και στην Αθήνα, και το αλλαντοποιείο Κρητικός. Η οικογένεια Παλαμάρη, πάλι, ανέλαβε το έργο του rebranding. Κάτω από την ομπρέλα της μάρκας Aegean Essence μεταποιεί από τυροκομικά μέχρι τουρσιά και ούζο, σε μοντέρνες συσκευασίες, για να τραβούν την προσοχή όχι μόνο όσων έρχονταν στην Τήνο και τα γνώριζαν, αλλά και ενός ευρύτερου κοινού.
Πού θα πάτε για φαγητό; Υπάρχουν πολλές επιλογές. Όμως η Αντωνία Ζάρπα, που μαζί με τον σύντροφό της Άρη Τάτση έχουν το «Θαλασσάκι» στον Όρμο Υστερνίων, θεωρείται από τους καλύτερους Έλληνες σεφ. Η κουζίνα της αξιοποιεί σχεδόν αποκλειστικά τοπικά προϊόντα, τα οποία εκείνη βλέπει με τολμηρή ματιά και δημιουργεί στο πιάτο μικρά αριστουργήματα, όπως: μπακαλιάρο παστό στη σχάρα με ζαφορά, ταραμοσαλάτα με μελάνι σουπιάς, τηνιακό τυράκι με γύρη, αλλά και περίφημα γλυκά όπως παγωτό λουκούμι.
Η ΤΗΝΟΣ ΣΤΟ ΜΠΟΥΚΑΛΙ
Το 2013 άνοιξε στην Τήνο ένα νέο ελληνικό μικροζυθοποιείο, αυξάνοντας κατά πολύ τις έξωθεν αναφορές στο νησί. Αυτό ακριβώς ήταν το όραμα του Αλέξανδρου Κουρή, που μαζί με τη σύντροφό του, δημοσιογράφο Μάγια Τσόκλη, και κάποιους φίλους και συνεργάτες τους αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα προϊόν-πρεσβευτή του τόπου. Η βραβευμένη Bohemian Pilsner μπίρα «ΝΗΣΟΣ» ζυθοποιείται με φυσική διαδικασία σε υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις, με πρώτες ύλες εξαιρετικής ποιότητας.
Η βραβευμένη μπίρα ΝΗΣΟΣ στη γραμμή παραγωγής. (Φωτογραφία: : ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΛΑΪΚΟΣ)
Το αποτέλεσμα; Γλυκιά βύνη στην πρώτη γουλιά και επίγευση ευχάριστης πικράδας μετά την κατάποση, που συμπληρώνεται με πινελιές από βότανα και πιπέρι. Πλέον την απολαμβάνουν και σε Κύπρο, Αγγλία, Αυστραλία, Βέλγιο.
Το νησί ταξιδεύει στο εξωτερικό και μέσα από τα βιολογικά κρασιά του T-Oinos. Πρόκειται για τους «Τηνιακούς Αμπελώνες», του Αλέξανδρου Αβατάγγελου, μια μεγάλη επένδυση στον χώρο του ελληνικού κρασιού. Ασύρτικο, Μαλαγουζιά, Μαυροτράγανο και Αυγουστιάτης ξεκίνησαν να φυτεύονται εδώ το 2002, σε υψομέτρο 450 μ., στον Φαλατάδο. Το πιο εντυπωσιακό αμπελοτόπι βρίσκεται στην περιοχή Στεγαστά, ανάμεσα στους τεράστιους στρογγυλούς βράχους. Στην περιοχή υπήρχε αμπελουργική δραστηριότητα από την αρχαιότητα.
ΤΟ ΠΟΛΥΤΙΜΟ ΜΑΡΜΑΡΟ
Στο πιο γοητευτικό χωριό, τον Πύργο, τη ζωή, την οικονομία και την καλλιτεχνική έκφραση καθόριζε πάντα το μάρμαρο. Παραδοσιακά, οι μισοί κάτοικοι ήταν μαρμαροτεχνίτες και οι άλλοι μισοί ναυτικοί: αυτοί δηλαδή που έφτιαχναν και αυτοί που πουλούσαν. Άλλοι πάλι ήταν και τα δύο – γι’ αυτόν τον λόγο συχνά θα δείτε στην τέχνη τους εικόνες από τα ταξίδια τους, όπως σύμβολα της Ανατολής στα υπέρθυρα. Η μικρή πολιτεία έχει λαξευτεί ολόκληρη στο ορυκτό που υπήρχε σε αφθονία: το βλέπεις στις περίτεχνες βρύσες, στα παγκάκια, ακόμα και στα τραπέζια των καφενείων.
Το 2015 η τηνιακή μαρμαροτεχνία συμπεριλήφθηκε στον παγκόσμιο κατάλογο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Την ίδια χρονιά ο Λεωνίδας Χαλεπάς, απόγονος του σπουδαίου γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά, που γεννήθηκε εκεί, ανέλαβε τη διεύθυνση του Προπαρασκευαστικού και Επαγγελματικού Σχολείου Καλών Τεχνών Πανόρμου Τήνου. «Πού είναι η σχολή μαρμαροτεχνίας;» ρωτάμε έναν ντόπιο. «Προχωρήστε ευθεία, θα την... ακούσετε», απαντά. Τρυπώνουμε σε έναν ενιαίο χώρο όπου καμιά τριανταριά άτομα σφυρηλατούν μαρμάρινους όγκους, «διαταράσσοντας» τη μεσημεριανή ησυχία.
Στη σχολή μαρμαροτεχνίας γαλουχείται η επόμενη γενιά συντηρητών των αρχαιοελληνικών μνημείων. (Φωτογραφία: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΛΑΪΚΟΣ)
Το μάθημα στη σχολή δεν τελειώνει όταν κλείνει η πόρτα. Πηγή έμπνευσης είναι όλο το χωριό – συχνά οι ντόπιοι γίνονται τα «μοντέλα» των καλλιτεχνών. Οι απόφοιτοι εισάγονται στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών χωρίς εξετάσεις, ενώ μεγάλο ποσοστό δραστηριοποιείται στη συντήρηση αρχαίων μνημείων.
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΤΟ ΣΕΛΗΝΙΑΚΟ ΤΟΠΙΟ
Από το παράθυρο του σαλονιού βλέπουμε το απόκοσμο τοπίο του Βώλακα. Δεν το κοιτάμε από μακριά, είμαστε μέσα σε αυτό. Το ορθογώνιο κτίριο, πάνω από το κεφάλι μας, είναι φτιαγμένο από εμφανές σκυρόδεμα, υλικό που «γερνώντας» θα ενσωματώνεται όλο και περισσότερο στο περιβάλλον. Ένας γρανιτένιος γίγαντας, από αυτούς που ορίζουν την περιοχή έξω από το χωριό, μοιάζει σαν να έχει προσγειωθεί στην αυλή μας – φυσικά ήταν από παλιά εδώ.
Επισκεφτήκαμε το υπό κατασκευή σπίτι μαζί με τον αρχιτέκτονά του, Αριστείδη Ντάλα, και φανταστήκαμε πώς θα ήταν να ξυπνάς εδώ κάθε μέρα. Η μελέτη επιλέχθηκε στην 8η Biennale Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων ως μία από τις καλύτερες της πενταετίας. «Το στενόμακρο κτίριο υπογραμμίζει τη σφαιρικότητα των βράχων, ενώ υπάρχουν κάποιοι επιπλέον, άναρχα χωροθετημένοι, όγκοι, που μοιάζουν σαν να έπεσαν από ψηλά, όπως οι πέτρες του Βώλακα», λέει ο κ. Ντάλας.
Στην Τήνο στ’ αλήθεια συμβαίνουν θαύματα: Μπορεί να μπει στο κάδρο της φωτογραφίας σου ένας γάιδαρος. Να διαβάσεις στίχους του Ρεμπώ λαξεμένους πάνω στο μαρμάρινο τραπέζι όπου πίνεις τον καφέ σου. Να βρεθείς σε ένα αυθόρμητο πανηγύρι με λαούτα και βιολιά σε ένα ξωκλήσι-αετοφωλιά. Να θες να γίνεις για πρώτη φορά στη ζωή σου εθελοντής και να πας και του χρόνου στο Tinos Food Paths. Κοπιάστε, πριν γίνει mainstream.
Διαβάστε περισσότερα εδώ.
