Ο Δρ Αντρέας Ιωαννίδης λύνει τις απορίες σας σχετικά με την πλαστική χειρουργική
Λένε ότι το botox είναι ένα αρκετά παλιό φάρμακο. Πείτε μας λίγο την ιστορία του.
Η ανακάλυψη του φαρμάκου έγινε στα τέλη του 1960, όμως η πρώτη εφαρμογή της botulinum τοξίνης ως θεραπευτικού μέσου έγινε στα τέλη του 1980, δημιουργώντας την επανάσταση γύρω από τις μεθόδους θεραπείας της δυστονίας, προσφέροντας σημαντικότατη ανακούφιση σε πολλούς πάσχοντες.
Τι είναι ακριβώς αυτό το συγκεκριμένο φάρμακο και τι κάνει;
Η τοξίνη botulinum είναι ένα βιολογικό παρασκεύασμα εργαστηριακής δημιουργίας, εγχύνεται σε συγκεκριμένους μύες και δρα στη μείωση της ακούσιας σύσπασης, χαρακτηριστικό γνώρισμα των δυστονιών. Οι εγχύσεις ελαττώνουν τη μυϊκή δραστηριότητα σημαντικά, έτσι ώστε να εξασθενεί ο σπασμός, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν δημιουργεί παράλυση. Είναι, δηλαδή, ένα σύμπλεγμα πρωτεϊνών που παράγονται από το βακτηρίδιο κλωστηρίδιο botulinum. Ένας φραγμός που συνδέεται στη νευρομυϊκή σύναψη, για να αποτρέπει την έκλυση της ακετυλοχολίνης και τη μη μετάδοση του ερεθίσματος σύσπασης στο μυ.
Ποια ήταν η αρχική του χρήση;
Η ιστορία του botox, όπως προανέφερα, ξεκινά από τη δεκαετία του ’60, όταν ο Allan B. Scott, MD από τη Smith- Kettlewell και το Ερευνητικό Ίδρυμα των Ματιών και ο Edward J.Schartz, Phd, επιστημονικός υπεύθυνος του Τμήματος Μικροβιολογίας και Τοξικολογίας του πανεπιστημίου Wisconsin, έκαναν έρευνες για συγκεκριμένες τοξίνες και για τη δράση τους στη θεραπεία του στραβισμού. Η ανακάλυψη της τοξίνης botulinum, τύπου Α, ως θεραπευτικού παράγοντα, έδωσε λύση σε προβλήματα όπως ο βλεφαρόσπασμος, η ημιπάρεση του προσώπου, το ραιβόκρανο κ.λπ.
Από ποιους ελέγχους έχει περάσει το botox, ώστε να θεωρείται ασφαλές για χρήση;
Το 1989 στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Οργανισμός Ελέγχου Φαγητών και Φαρμάκων (FDA), ο αντίστοιχος του ΕΟΦ της Ελλάδος και της Ευρώπης, έδωσε την έγκρισή του, μετά από πολυετή έρευνα και έλεγχο, για τη χρήση του φαρμάκου botox για τις θεραπείες του βλεφαρόσπασμου, του στραβισμού κ.λπ. Το 2000 πήρε οριστικά έγκριση για τη θεραπεία της δυστονίας και για τους δύο τύπους, Α και Β. Επίσης, το FDA έδωσε την έγκρισή του για τη χρήση του φαρμάκου και για αισθητικούς σκοπούς, όπως θεραπείες ρυτίδων στην περιοχή ανάμεσα στο μεσόφρυδο και στο μέτωπο. Συμπληρωματικά, το FDA Αμερικής επιτρέπει στους ιατρούς να κάνουν χρήση του φαρμάκου και για άλλες ενδείξεις, πλέον των προαναφερθέντων, τις οποίες καλεί «off-label» use.
Ποια είναι η επίσημη ονομασία του botox, μιας και λέγεται ότι κυκλοφορεί με πολλές ονομασίες;
Να ξεκαθαρίσουμε λίγο τα πράγματα, εξηγώντας ότι συνολικά έχουν απομονωθεί 7 τύποι τοξινών botulinum και είναι οι εξής: A, B, C, D, E, F και G. Καθεμία τοξίνη έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά και διαφορετικό τρόπο δράσης. Στη φαρμακευτική αγορά υπάρχουν μόνο οι τύποι Α και Β, ενώ ερευνάται και ο τύπος F. H τοξίνη τύπου Α βρίσκεται στο εμπόριο με την ονομασία botox από την Allergan, USA inc, καθώς και
dysport από την εταιρεία Ipsen Ltd Αγγλίας. Η εμπορική ονομασία του τύπου Β είναι myobloc και κυκλοφορεί στην Αμερική και στην Ευρώπη.
Υπάρχουν πολλές μέθοδοι εφαρμογής. Ποιος είναι ο αρμόδιος γιατρός που μπορεί να κάνει αυτή την εφαρμογή σωστά;
Οι εγχύσεις της τοξίνης (botox, dysport, myobloc) πρέπει να γίνονται μόνο από εκπαιδευμένο ιατρό, όπως πλαστικό χειρουργό, δερματολόγο κ.λπ., ο οποίος γνωρίζει άριστα και την τεχνική, αλλά κυρίως την ανατομική και τις διαφοροποιήσεις αυτής που ενδέχεται να υπάρξουν στην ανατομία των περιοχών. Οι εγχύσεις γίνονται με πολύ ψιλή βελόνα και η δυσφορία κατά την έγχυση είναι σχεδόν μηδαμινή.
Μιλήστε μας λίγο για τα αποτελέσματα της εφαρμογής botox
Η επιτυχία της θεραπείας είναι εξασφαλισμένη και τα αποτελέσματα εμφανίζονται 2-3 ημέρες μετά από την έγχυση, με κορύφωση σε 10-15 ημέρες. Η διάρκεια ποικίλλει και μπορεί να είναι κατά μέσο όρο από τρεις έως πέντε μήνες. Τα πλεονεκτήματα κυρίως στην πλαστική χειρουργική δεν είναι μόνο η προσωρινή αδυναμία δημιουργίας των ρυτίδων του προσώπου και του τραχήλου, αλλά και η πίστωση χρόνου στο δέρμα, που δίνεται κατά τη διάρκεια δράσης του φαρμάκου, έτσι ώστε να είναι δυνατή η ανάπλαση και η ανανέωση, χωρίς την καταστροφική δράση της μυϊκής σύσπασης.
Το συγκεκριμένο φάρμακο συνιστάται και για άλλες μεθόδους θεραπείας;
Ναι, οι εναλλακτικές ενδεικτικές θεραπείες με τοξίνη botulinum προσφέρονται και κατά την υπεριδρωσία παλαμών, μασχάλης, πελμάτων, αλλά και στις κεφαλαλγίες και στις ημικρανίες.
Σίγουρα θα υπάρχουν και παρενέργειες, όπως με κάθε φάρμακο;
Οι παρενέργειες με τη χρήση του φαρμάκου έχουν να κάνουν κυρίως με την περιοχή έγχυσης και το μη σωστό τρόπο εφαρμογής, όπως και με όλα τα φαρμακευτικά σκευάσματα. Η εμφάνιση τέτοιων επιπλοκών σχετίζεται με τη βλεφαρόπτωση, την κεφαλαλγία κ.λπ., έχουν όμως παροδική διάρκεια και εξαφανίζονται σε μικρό χρονικό διάστημα.
Ποια η γνώμη σας για την επαναλαμβανόμενη χρήση του botox;
Έρευνες που έγιναν σε δεκαετή βάση έδειξαν ότι οι ασθενείς που ανταποκρίνονται πολύ θετικά στην τοξίνη botulinum μπορούν να συνεχίσουν την εφαρμογή και τη θεραπεία για αρκετό χρόνο, χωρίς παρενέργειες. Φυσικά όλα τα θεραπευτικά φάρμακα θα έχουν τις παρενέργειές τους, εάν δεν τηρούνται οι δοσολογίες σωστά και τα μεσοδιαστήματα ανάμεσα στις εφαρμογές. Έχει παρατηρηθεί ότι άτομα τα οποία κάνουν χρήση των ευεργετικών αποτελεσμάτων του botox σε μεσοδιαστήματα μικρότερα των 8-12 εβδομάδων έχουν 10% πιθανότητα ανάπτυξης αντισωμάτων κατά της τοξίνης κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μην υπάρχει αποτέλεσμα μετά την εφαρμογή και να μειώνεται το αισθητικό αποτέλεσμα. Η σωστή χρήση, ενημέρωση και εφαρμογή του ιατρού εξασφαλίζει μια επιτυχημένη θεραπευτική αγωγή, που μπορεί να έχει συνέχεια στο χρόνο, με ευεργετικά αποτελέσματα.
